Ανώμαλη προσγείωση στην κοινωνία, αλλά τη λύση δεν θα τη δώσει η επικοινωνία

Πέμπτη, 6 Νοεμβρίου, 2025

Η κυβέρνηση ένιωσε και στο ζήτημα των ΕΛΤΑ στο πετσί της πώς μπορεί να ξεσπά η κοινωνική δυσαρέσκεια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κατανοεί τους βαθύτερους λόγους της

Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλο

Παρατηρώ τις κυβερνητικές αντιδράσεις και τους χειρισμούς σε σχέση με την υπόθεση των ΕΛΤΑ. Μοιάζει με μια απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα, έστω και μέσα από τις φωνές και διαμαρτυρίες των τοπικών κυβερνητικών βουλευτών που δεδομένων των δημοσκοπικών χαμηλών πτήσεων βλέπουν την επανεκλογή με το κιάλι.

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι ιδίως σε πρώτη φάση, όταν δηλαδή πρωτοξέσπασε ο θόρυβος για τον «ξαφνικό θάνατο» πλήθους υποκαταστημάτων των ΕΛΤΑ, η κυβέρνηση προσπάθησε να τον παρουσιάσει ως ένα πρωτίστως επικοινωνιακό πρόβλημα κατηγορώντας τη διορισμένη από αυτήν διοίκηση των ΕΛΤΑ ότι δεν ενημέρωσε τις τοπικές κοινωνίες για το πώς διάφορες υπηρεσίες δεν θα σταματήσουν να παρέχονται σε όσους τις έχουν ανάγκη και ότι δεν έκανε διάλογο με τους πολίτες.

Αποκορύφωμα της επικοινωνιακής αυτής διαχείρισης ήταν η «καρατόμηση» του διευθύνοντος συμβούλου των ΕΛΤΑ, με ταυτόχρονη, βέβαια, αποσαφήνιση ότι η «μεταρρύθμιση» θα συνεχιστεί.

Άλλωστε, από μία ορισμένη άποψη τα οικονομικά στοιχεία των ΕΛΤΑ όντως παραπέμπουν στην ανάγκη λήψης ριζικών μέτρων. Βεβαίως, αυτό που δεν εξηγούν τα οικονομικά στοιχεία είναι το πώς φτάσαμε σε αυτά. Γιατί μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι παγκοσμίως οι παραδοσιακές ταχυδρομικές υπηρεσίες υποχωρούν – ας αναλογιστεί ο καθένας μας πότε ήταν η τελευταία φορά που έστειλε ένα γράμμα ή μια καρτ ποστάλ – ιδίως από τη στιγμή που και διάφορες διοικητικές διεργασίες που απαιτούσαν την αποστολή ταχυδρομικά των εγγράφων πλέον γίνονται ψηφιακά. Όμως, την ίδια στιγμή υπάρχει η αντίστροφη τάση: ολοένα και περισσότερο παραγγέλνουμε αγαθά διαδικτυακά και μας τα φέρνει ένα κούριερ. Δηλαδή, υπάρχουν νέες ανάγκες για ταχυδρομικές υπηρεσίες. Πράγμα που σημαίνει ότι δεν ήταν νομοτελειακό ότι τα ΕΛΤΑ θα έπρεπε να είναι σε τέτοια κατάσταση. Και αυτό, με τη σειρά του σημαίνει, ότι κάτι δεν πήγε καλά και με τα στελέχη που κατά καιρούς διορίστηκαν και με τις διάφορες μελέτες που κατά καιρούς έγιναν, αν βεβαίως ο σκοπός ήταν η εξυγίανση και όχι η απαξίωση των ΕΛΤΑ.

Όμως, εγώ δεν θέλω να σταθώ τόσο στο τι πήγε ή δεν πήγε καλά ειδικά με τα ΕΛΤΑ, αλλά στο πώς η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ή όχι το βάθος της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Γιατί οι άνθρωποι που ξεσηκώθηκαν σε όλη την Ελλάδα για το κλείσιμο των υποκαταστημάτων των ΕΛΤΑ και πήραν τηλέφωνο και τους τοπικούς βουλευτές ή τους πέτυχαν στα καφενεία και τους τα έψαλαν, δεν το έκαναν απλώς και μόνο γιατί θα χρειάζεται να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις για να παραλάβουν ένα γράμμα. Το έκαναν γιατί αυτό το μέτρο φάνταζε στα μάτια τους ως ένα ακόμη βήμα εγκατάλειψης ολόκληρων περιοχών, είτε αυτό αφορά αγροτικές περιοχές, είτε γειτονιές στα αστικά κέντρα.

Γιατί η κοινωνική δυσαρέσκεια δεν λειτουργεί με γραμμικό τρόπο. Δηλαδή, άλλα προβλήματα μπορεί να είναι μεγαλύτερα: από το κόστος ζωής, τη στεγαστική κρίση, το μεγάλο πρόβλημα με τις αγροτικές επιδοτήσεις, η αίσθηση ότι οι ονομαστικοί μισθοί αυξάνονται, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν επαρκούν για την κάλυψη βασικών αναγκών. Μόνο που συχνά οι άνθρωποι δεν ξεσηκώνονται «αυτόματα» απέναντι στα μεγάλα προβλήματα, αλλά στο «μικρό» που έρχεται σαν τη σταγόνα που κάνει το ποτήρι να ξεχειλίζει. Το κλείσιμο ενός υποκαταστήματος των ΕΛΤΑ μπορεί να λειτουργήσει έτσι.

Αυτό δείχνει και ένα από τα βασικά προβλήματα της κυβερνητικής διαχείρισης σήμερα. Και αυτό δεν είναι απλώς ότι η κυβέρνηση εφαρμόζει μια ορισμένη πολιτική που σε κρίσιμες πλευρές της είναι αυτό που σε «ξύλινη γλώσσα» θα ονομάζαμε «αντιλαϊκή». Σε τελική ανάλυση, έχουμε αρκετά χρόνια να δούμε αυθεντικά «φιλολαϊκή» πολιτική. Το πρόβλημα είναι ότι ολοένα και περισσότερο πολιτικές επιλέγονται χωρίς καμία προσπάθεια να μετρηθεί το κοινωνικό κόστος, με πραγματική άγνοια του πώς ζουν οι κάτοικοι αυτής της χώρας, χωρίς επίγνωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Αυτό μπορεί να εξηγήσει τα αλλεπάλληλα «γιατί διαμαρτύρεστε;» από την κυβερνητική πλευρά, αλλά και την έντονη αίσθηση στην κοινωνία ότι η αντίδρασή τους συμπυκνώνεται σε ένα «γιατί δεν τρώνε παντεσπάνι».

Σε τελική ανάλυση αυτό ακριβώς αποτυπώνει και το γεγονός ότι η κυβέρνηση θεωρεί ότι η πολιτική ήταν αποτελεσματική αλλά προβληματική η διαχείριση και η επικοινωνία. Γιατί η ίδια αυτή πίστη στη δύναμη της επικοινωνίας, αυτή η πεποίθηση ότι για κάποιο λόγο έχει τη μαγική δύναμη να «κάνει το μαύρο άσπρο», αυτή η εκτίμηση ότι κατά βάση οι πολίτες ζουν καλά, απλώς κάποιος δεν τους το έχει «επικοινωνήσει» σωστά, είναι τελικά και το πραγματικό όριο της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Γιατί σημαίνει ότι δεν μπορεί επί της ουσίας να κάνει κάτι για να αντιστρέψει τα πράγματα και να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Την ίδια στιγμή, το ίδιο το γεγονός ότι υπήρξε μια τέτοια έκρηξη αντιδράσεων των βουλευτών σημαίνει ότι πυκνώνουν τα μαύρα σύννεφα και για τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Για όποιον έχει μελετήσει την ιστορία της Νέας Δημοκρατία, ενός κόμματος μεγάλου, με ρίζες στην ελληνική κοινωνία, θα διαπιστώσει ότι αυτό που πυροδοτεί εξελίξεις από ένα σημείο και μετά δεν είναι τόσο η μία ή η άλλη ιδεολογική διαφωνία ή αντιπαράθεση (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και τέτοιες), αλλά το ένστικτο αυτοσυντήρησης των βουλευτών. Δηλαδή, αυτό που οδηγεί σε αλλαγές πολιτικής κατεύθυνσης (και ηγεσίας) είναι όταν ένας μεγάλος αριθμός βουλευτών αισθάνεται ότι κινδυνεύει να μην επανεκλεγεί επειδή τα ποσοστά του κόμματος θα υποχωρήσουν. Και θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι τροχιοδεικτικές βολές έχουν αρχίσει να ρίχνονται.

ing