Οι νόμοι και οι κανονισμοί για την καταγραφή μιας δημόσιας διαδικασίας διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από εποχή σε εποχή. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, δεν μπορείς κανονικά να καταγράψεις την προσαγωγή ενός κατηγορούμενου και είσαι υποχρεωμένος, εάν το κάνεις, να καλύψεις το πρόσωπό του ψηφιακά. Στις ΗΠΑ, πρόκειται για μια πρακτική που επιτρέπεται, σχεδόν χωρίς κανέναν περιορισμό. Με τον ίδιο τρόπο, στην Ελλάδα έχει απαγορευτεί η βιντεοσκόπηση ή φωτογράφιση της ακροαματικής διαδικασίας. Στη Μεγάλη Βρετανία,  κατ’ αντιστοιχία, το καθεστώς αυτό ίσχυε πολύ νωρίτερα και ανέκαθεν βλέπαμε σκίτσα από τις δίκες και όχι οπτικό υλικό εντός της αίθουσας.

Ασφαλώς, κάποτε οι νόμοι ήταν διαφορετικοί.  Εάν ανατρέξει κάποιος σε παλαιότερο ειδησεογραφικό αρχείο ειδήσεων από την Ελλάδα, πριν την δεκαετία του 2000, θα εντοπίσει συνεντεύξεις κρατούμενων με χειροπέδες σε διαφορετικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, καθαρές εικόνες από κατηγορούμενους να βγαίνουν από την κλούβα ή να μιλάνε μέσα από αυτήν -ενίοτε να εισπράττουν και χειροδικία, όπως ο Μανώλης Δουρής- και τηλεοπτικά αποσπάσματα από δίκες. Μάλιστα, μια εξ αυτών, η δίκη των σατανιστών της Παλλήνης, βρίσκεται με εκτεταμένα στιγμιότυπα διαθέσιμη σε διαδικτυακή πλατφόρμα. Σαν να πρόκειται για άλλη χώρα, πολύ περισσότερα χρόνια πίσω, καταδεικνύοντας την αλλαγή της νομοθεσίας, των θεσμών και των κοινωνικών ηθών.

Οσον αφορά στις ανοικτές διαδικασίες, όπως είναι δημόσιες εκδηλώσεις, συνεδριάσεις φορέων, γενικές συνελεύσεις και άλλα παρεμφερή, επιτρέπεται η λήψη φωτογραφίας ή και βίντεο ενώ, ακόμη και σε κλειστές συναντήσεις, δίνεται η δυνατότητα για φωτογράφιση και βιντεοσκόπηση πριν από την έναρξη της κυρίως συζήτησης. Στόχος είναι να περάσει η εικόνα του γεγονότος στον τηλεθεατή/αναγνώστη, δίνοντας ένα οπτικό επικοινωνιακό αποτύπωμα σε μια είδηση, ακόμη κι αν τελικά συντάσσεται εκτός του χώρου του κυρίως γεγονότος.

Σε γενικότερο πλαίσιο, δεν είναι λίγες οι φορές που θα ζητηθεί να κατέβουν οι κάμερες ή να μην ληφθούν φωτογραφίες, ενώ σε άλλες οφείλει ο δημοσιογράφος ή ο φωτορεπόρτερ να πειθαρχήσει ο ίδιος τον εαυτό του για ηθικούς λόγους, άσχετα εάν υπάρχει περιορισμός προσωπικών δεδομένων ή όχι. Ολα είναι θεμιτά, αρκεί να υπάρχει μια συνέπεια και πρωτίστως να μην υπάρχει παρεμπόδιση του έργου.

Οπως αναφέρθηκε στο ρεπορτάζ της ηλεκτρονικής έκδοσης του «Εθνικού Κήρυκα», ο Επίσκοπος Ναζιανζού κ. Αθηναγόρας -προφανώς υλοποιώντας συλλογική απόφαση- διέκοψε την διαδικασία της Γενικής Συνέλευσης όταν ελήφθησαν τυπικές δημοσιογραφικές φωτογραφίες από το πάνελ, απευθύνοντας ρητορικά το ερώτημα εάν είχε ζητηθεί άδεια. Είπε ότι δεν έπρεπε να ληφθούν και ότι θα ήταν άδικο για άλλους συναδέλφους, στους οποίους είχε απευθυνθεί η ίδια παραίνεση, να υπάρχουν φωτογραφίες αλλού και ζητήθηκε επιτακτικά να σβηστούν.

Εδώ, για να είμαι ειλικρινής, μου φάνηκε λίγο περίεργο, καθότι σε άλλες διαδικασίες της Κοινότητας δεν ζητείται σχετική άδεια. Θα μπορούσαμε από εδώ και στο εξής να απαιτούμε έγγραφη υπογεγραμμένη άδεια από τον κ. Αθηναγόρα ή κάποιον άλλον αρμόδιο για λήψη οπτικού υλικού στις εκδηλώσεις που κατά καιρούς μας προσκαλούν, αλλά προφανώς δεν θα γίνει, διότι σκοπός δεν είναι να τραβήξουμε το σχοινί ή να μην προβάλλουμε την μεγαλύτερη ελληνορθόδοξη κοινότητα εκτός Ελλάδος – ελπίζω βέβαια να μην δίνω ιδέες με αυτήν την παροιμιώδη αναφορά. Από την άλλη πλευρά, δεν πρόκειται για πρόσωπα τα οποία δεν έπρεπε να βρίσκονταν εκεί -ήταν εκλεγμένοι ή και διορισμένοι που ορθώς είχαν θέση και κατά καιρούς φωτογραφίζονται- ούτε επρόκειτο για μυστικά του Κράτους ή άκρως απόρρητες εικόνες υψηλού συμβολισμού που δεν έπρεπε να καταγραφούν.

Οι κανόνες, έστω κι αν αλλάζουν κατά το δοκούν, γίνονται σεβαστοί, με μια βασική υποσημείωση: Μπορείς να ελέγξεις την ροή από την πηγή που ελέγχεις, δεν μπορείς όμως να ελέγξεις ή να υποδείξεις την πληροφορία γενικότερα. Ούτε να καθορίσεις την ατζέντα. Αυτό ισχύει παντού και σε μεγαλύτερα θέματα και διακυβεύματα της ειδησεογραφίας.

Κατόπιν τούτου, ξεκαθαρίστηκε ότι οι φωτογραφίες σβήστηκαν από την συσκευή και δεν υπήρξε κανένα τέχνασμα να «κρυφτούν» κάποιες, ούτε δημοσιεύτηκαν πουθενά. Αφενός, το γεγονός ότι δεν επρόκειτο για μυστικά του Κράτους ή για κανένα έργο Πούλιτζερ, ισχύει αμφίδρομα. Αφετέρου, θα ήταν δημοσιογραφική τακτική του σκοταδιού.

Κι εμείς, ασφαλώς, δεν χρειαζόμαστε το σκοτάδι.


ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ