Στέιτ Ντιπάρτμεντ: Αυτά είναι τα εμπόδια για επενδύσεις στην Ελλάδα

  Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου, 2025

Οι προκλήσεις, η γραφειοκρατία και η Δικαιοσύνη – Τι φοβούνται οι ξένες εταιρείες – Γιατί οι επενδύσεις αποτελούν πυλώνα για τη δυνητική ανάπτυξη της οικονομίας

Η επιστροφή στην ανάπτυξη έχει αυξήσει το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα, η οποία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στη βελτίωση του επενδυτικού της περιβάλλοντος, εκτιμά η «Εκθεση για το Επενδυτικό Κλίμα της Ελλάδας» («2025 Greece Investment Climate Statement» του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ (US Department of State), επισημαίνοντας ωστόσο πως μία σειρά προκλήσεων για τους επενδυτές, από τη γραφειοκρατία και το αργό δικαστικό σύστημα ως το Κτηματολόγιο, την πολυπλοκότητα των νόμων και την ασυνέπεια στην εφαρμογή τους, αποτελούν τροχοπέδη για τις επενδύσεις, παρότι αυτές αποτελούν κεντρικό πυλώνα για τη δυνητική ανάπτυξη της οικονομίας.

Θα πρέπει να σημειωθεί, πάντως, αρχικά πως, με την Ελλάδα να χάνει κατά την περίοδο της πρόσφατης χρεοκοπίας το 26,5% του ΑΕΠ της, εύλογα οι επενδύσεις κατέρρευσαν από το υψηλό του 28% του ΑΕΠ του 2007 και του 24% του ΑΕΠ του 2008 στο 12% κατά μέσο όρο τη δεκαετία που ακολούθησε, φτάνοντας στο ναδίρ του 10,6% το 2019.

Από τότε μέχρι σήμερα αυξάνονται σταδιακά, φθάνοντας στο 15,5% του ΑΕΠ το 2024, ενώ αναμένεται να κυμανθούν στο 18% του ΑΕΠ ως το 2027. Καθώς δε στην ευρωζώνη παραμένουν στάσιμες, στο 22% του ΑΕΠ περίπου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας τη Ελλάδος, η αύξησή τους στην Ελλάδα ήταν η κύρια αιτία για να πετύχει υπερδιπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης μετά την πανδημία, αν και η χώρα απέχει ακόμη περίπου πέντε ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ από το να κλείσει το επενδυτικό κενό με την Ευρώπη.

Το σημείο-κλειδί

Ο ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου σε πραγματικούς όρους, σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, αυξήθηκε πάντως κατά περίπου 60% την περίοδο 2019-2024, ενώ την τελευταία 10ετία (2015-2024) οι Ξένες Αμεσες Επενδύσεις ανήλθαν σωρευτικά στην Ελλάδα στα 42,51 δισ. ευρώ.

Οι ΞΑΕ το πρώτο οκτάμηνο του 2025 αυξήθηκαν μάλιστα στα 8,1 δισ. ευρώ (από 7,01 δισ. ευρώ στο σύνολο του 2024) ξεπερνώντας το ρεκόρ των 8,02 δισ. ευρώ του 2022. Αυτό όμως οφείλεται στην εκτίναξή τους τον μήνα Αύγουστο στα 4,8 δισ. ευρώ, απόρροια κυρίως της ανταλλαγής των μετοχών στο πλαίσιο της εισαγωγής της METLEN στο London Stock Exchange ως κύρια (primary) χρηματιστηριακή αγορά, με παράλληλη δευτερεύουσα (secondary) διαπραγμάτευση στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

Επίσης τη 10ετία 2015-2014, σύμφωνα με τα στοιχεία της PWC, σωρευτικά οι εξαγορές και συγχωνεύσεις (Ε&Σ) στη χώρα μας ξεπέρασαν τα 52,1 δισ. ευρώ, ενώ οι ιδιωτικοποιήσεις/μετοχοποιήσεις τα 14,1 δισ. ευρώ αντίστοιχα.

Κοινός τόπος είναι πως, παρά την άνοδο των επενδύσεων τα τελευταία έτη, η χώρα απέχει ακόμα από το επίπεδο να ξαναχτίσει το κεφαλαίο που απωλέσθη στα χρόνια της κρίσης, ενώ σημείο-κλειδί για τη μακροπρόθεσμη πορεία της οικονομίας θα παραμείνει η ικανότητα της Ελλάδας να προσελκύει περισσότερες και κυρίως παραγωγικότερες επενδύσεις.

Το μοντέλο ανάπτυξης

Στο πλαίσιο αυτό, οι επισημάνσεις της έκθεσης του US Department of State έχουν τη δική τους σημασία για την επόμενη ημέρα του μοντέλου ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Οπως αναφέρει η έκθεση, έχοντας ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα πιστοληπτικής αξιολόγησης από όλους τους μεγάλους οίκους (Moody’s, S&P, Fitch, DBRS Morningstar, Scope κ.ά.) και έχοντας δώσει έμφαση στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και τη μείωση της ανεργίας, η Ελλάδα αντιμετωπίζεται πλέον με ενισχυμένη εμπιστοσύνη από τον επενδυτικό κόσμο, ενώ το Ελληνικό Δημόσιο επέστρεψε πλήρως στις διεθνείς αγορές εκδίδοντας τακτικά ομόλογα με χαμηλό επιτόκιο δανεισμού.

Περιφερειακός κόμβος

Η νομοθεσία του 2019 για τις επενδύσεις σε συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις έχουν ενισχύσει τις Ξένες Αμεσες Επενδύσεις (ΞΑΕ), ιδιαίτερα σε τομείς όπως οι ΑΠΕ, η τεχνολογία και η επιχειρηματικότητα, ενώ τα 35,95 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης στηρίζουν την ανάπτυξη.

Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, η χώρα έχει αναδειχθεί ως περιφερειακός κόμβος ενέργειας, τουρισμού και τεχνολογίας, γεγονός που έχει ενισχύσει το επενδυτικό ενδιαφέρον από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ΕΕ και τρίτες χώρες.

Οι ΗΠΑ αποτελούν την 6η μεγαλύτερη πηγή Ξένων Αμεσων Επενδύσεων στην Ελλάδα, ενώ οι επενδύσεις μεγάλων αμερικανικών εταιρειών – Applied Materials, Amazon Web Services, Chubb, Deloitte, Digital Realty, Alphabet (Google), Meta (Facebook), Microsoft, Pfizer – αναμένεται να έχουν οικονομικό αντίκτυπο αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα χρόνια.

Παράλληλα, όπως αναφέρεται, η διμερής σχέση ΗΠΑ – Ελλάδας ενισχύεται, με την Ελλάδα να επιδιώκει περισσότερες αμερικανικές επενδύσεις σε τομείς όπως η ενέργεια, η άμυνα, η τεχνολογική καινοτομία, η υγειονομική περίθαλψη, η ναυτιλία και ο τουρισμός.  Οι Ξένες Αμεσες Επενδύσεις έχουν αυξηθεί ραγδαία την τελευταία πενταετία, καθώς μεγάλες πολυεθνικές όπως η Pfizer, η Microsoft, η Amazon Web Services, η Google, η Cisco, η Tesla και η Philip Morris International έχουν επενδύσει σε κέντρα καινοτομίας, R&D και υποδομές στην Ελλάδα, ενώ η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας και οι επενδύσεις αμερικανικών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας ενίσχυσαν περαιτέρω τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Πρόκληση

Αν και το επενδυτικό περιβάλλον της Ελλάδας παραμένει ευνοϊκό, η περίπλοκη γραφειοκρατία και το αργό δικαστικό σύστημα αποτελούν πρόκληση.  Ξένες εταιρείες, αναφέρει η έκθεση, έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την πολυπλοκότητα των νόμων και την ασυνέπεια στην εφαρμογή τους, η οποία θεωρείται σοβαρό εμπόδιο για την πραγματοποίηση επενδύσεων και τη λειτουργία των επιχειρήσεων, ενώ, όπως επισημαίνεται, πολλαπλοί νόμοι ρυθμίζουν το ίδιο ζήτημα, προκαλώντας σύγχυση ως προς το ποια νομοθεσία ισχύει.

Ξένες επιχειρήσεις αναφέρουν επίσης πως η επίλυση διαφορών στα ελληνικά δικαστήρια δεν είναι ταχεία και αποτελεσματική, ενώ δομικά προβλήματα στο δικαστικό σύστημα επηρεάζουν τόσο δημόσιους όσο και ιδιώτες διαδίκους. Η ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου έως το 2027 αναμένεται πάντως να βελτιώσει τη διαφάνεια, να περιορίσει τις διαφορές ιδιοκτησίας και να ενισχύσει την ασφάλεια των επενδύσεων, ενώ η συνολική πρόοδος στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας συμβάλλει στην προσέλκυση τεχνολογικών και φαρμακευτικών επενδύσεων.

Η συνολική πρόοδος της Ελλάδας σε θέματα διαφάνειας, εταιρικής ευθύνης και πράσινης μετάβασης έχει ενισχύσει συνολικά την αντίληψη αξιοπιστίας της χώρας στους διεθνείς επενδυτές.

Επιχειρείν

Η Ελλάδα δεν διαθέτει Ειδικές Οικονομικές Ζώνες με την παραδοσιακή έννοια, δηλαδή περιοχές με ιδιαίτερο φορολογικό ή ρυθμιστικό καθεστώς. Ωστόσο, έχει θεσπίσει ειδικά αναπτυξιακά και βιομηχανικά πάρκα καθώς και περιοχές επιχειρηματικής δραστηριότητας που προσφέρουν διοικητικές διευκολύνσεις και κίνητρα εγκατάστασης επιχειρήσεων, ενώ η ελληνική κυβέρνηση έχει θεσπίσει σειρά φορολογικών κινήτρων που στοχεύουν στην προσέλκυση επενδύσεων και επιστροφής ανθρώπινου δυναμικού από το εξωτερικό.

Τράπεζες

Το τραπεζικό σύστημα, σύμφωνα με την έκθεση, είναι πλέον σταθερό και καλά κεφαλαιοποιημένο, με την πρόσβαση στη χρηματοδότηση για τις επιχειρήσεις να έχει βελτιωθεί, αν και οι προκλήσεις για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις παραμένουν. Η χώρα έχει σημειώσει πρόοδο στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος FinTech, με περισσότερες από 120 εταιρείες να δραστηριοποιούνται σε ηλεκτρονικές πληρωμές, blockchain, ψηφιακή τραπεζική και διαχείριση δεδομένων. Επίσης, η Ελληνική Δημοκρατία συνεχίζει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο λειτουργεί ως θυγατρική του Υπερταμείου.

• Η Ελλάδα της ανάπτυξης, των αδυναμιών και της ανισότητας

Το πολιτικό σκηνικό και η κλιματική αλλαγή

Η Ελλάδα θεωρείται, σύμφωνα με την έκθεση, σταθερή κοινοβουλευτική δημοκρατία, ενώ η χώρα απολαμβάνει υψηλά επίπεδα ασφάλειας και πολιτικής συνοχής, χωρίς πρόσφατες αναταραχές που να επηρεάζουν αρνητικά το επενδυτικό περιβάλλον. Η κυβέρνηση επιδιώκει πολιτική σταθερότητα, με τις μεταρρυθμίσεις και την προσέλκυση επενδύσεων να αποτελούν κεντρικούς πυλώνες για την ανάπτυξη. Δεν έχουν υπάρξει πρόσφατα περιστατικά πολιτικής βίας ή τρομοκρατικών ενεργειών που να στοχεύουν ξένες επιχειρήσεις ή επενδυτές, ενώ η χώρα θεωρείται από τις ασφαλέστερες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Η εγκληματικότητα παραμένει χαμηλή σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τις Αρχές να διατηρούν αποτελεσματικούς μηχανισμούς επιβολής του νόμου, ενώ η χώρα έχει αναβαθμίσει την ανθεκτικότητα των υποδομών για σεισμούς, πυρκαγιές και πλημμύρες.

Η Ελλάδα έχει αναπτύξει ισχυρές στρατηγικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω της Αμοιβαίας Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), τη Γαλλία μέσω στρατηγικής εταιρικής σχέσης για την άμυνα και την ασφάλεια, η οποία περιλαμβάνει αμοιβαία αμυντική αλληλοϋποστήριξη, αλλά και τις συμφωνίες με το Ισραήλ και την Αίγυπτο μέσω των τριμερών σχημάτων συνεργασίας για την ενέργεια και την ασφάλεια.

Αυτές οι σχέσεις έχουν ενισχύσει τη θέση της χώρας ως σταθερού και αξιόπιστου εταίρου στην περιοχή. Επιπλέον, διμερείς συμφωνίες προστασίας επενδύσεων με πολλές χώρες – συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας – παρέχουν νομική κάλυψη σε περιπτώσεις απαλλοτρίωσης, εθνικοποίησης ή πολιτικής αστάθειας.

Οι κίνδυνοι πλέον για τους επενδυτές είναι περισσότερο κλιματολογικοί και περιβαλλοντολογικοί παρά πολιτικοί. Η πολιτική σταθερότητα, η ασφάλεια και η συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα διακυβέρνησης καθιστούν εξάλλου την Ελλάδα ελκυστικό και προβλέψιμο επενδυτικό προορισμό. Η χώρα αξιολογείται επίσης θετικά σε όρους ανθρώπινου κεφαλαίου από διεθνείς δείκτες, όπως των Human Capital Index (Παγκόσμια Τράπεζα) και Global Talent Competitiveness Index (INSEAD), χάρη στην εκπαίδευση, την τεχνογνωσία και την προσαρμοστικότητα των εργαζομένων της.

TO BHMA