Ο «ανιθαγενής» Γιάννης Αντετοκούνμπο, το ελληνικό διαβατήριο και τι ισχύει σήμερα

  Πέμπτη, 18 Σεπτεμβρίου, 2025

«Ανιθαγενής»!  Δεν ντρέπονται;  Αν είναι δυνατόν! Μου θυμίζει τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο που σε μία αναφορά του, είπε «είπας, ξείπας’.  Τα συμπεράσματα δικά σας. paneliakos.net

Όταν στην Ελλάδα του 2025 δεν γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι Έλληνας - Ο Άγγελος Συρίγος εξηγεί στο Βήμα πώς ο Γιάννης Αντετοκούνμπο απέκτησε την ιθαγένεια - Τι ισχύει σήμερα με τις ανάλογες αιτήσεις.

Μπροστά στην ολοζώντανη εικόνα του Γιάννη Αντετοκούνμπο να λυγίζει και να δακρύζει, ομολογώντας πως το χάλκινο μετάλλιο με την Εθνική ομάδα στο Eurobasket 2025 είναι το μεγαλύτερο επίτευγμά του, ένα ρίγος διαπερνά το σώμα. Το υγρά μάτια του, ζωσμένος με τη γαλανόλευκη ενόσω περιμένει για την απονομή, δεν επιτρέπει παρερμηνείες, δεν αφήνει κενά στην ανάγνωση.

Ο πρωταθλητής και κάτοχος τριών MVP βραβείων στο NBA (κανονικής περιόδου, τελικών) έχει τη δική του ιεράρχηση και, κατά τον ίδιο, η τρίτη θέση στη διοργάνωση σκεπάζει πλέον οτιδήποτε άλλο έχει καταφέρει επαγγελματικά. Εκλιπαρεί να μην τελειώσουν οι μέρες του στην Εθνική, βιώνει λυσσασμένα κάθε στιγμή που έχει απομείνει: τους πανηγυρισμούς στα αποδυτήρια, την υποδοχή στο ξενοδοχείο, το παραδοσιακό γλέντι στα μπουζούκια.

Είναι η έκρηξή του ύστερα από τρεις εβδομάδες πλήρους υποταγής και απόλυτης προσήλωσης στον ανυπέρβλητο στόχο. Προηγουμένως δεν είχε πει το οτιδήποτε, αποφεύγοντας μετά βδελυγμίας τα Μέσα και την προβολή.

Έλληνας ετών 12

Σε 80 ημέρες από σήμερα, στις 6 του ερχόμενου Δεκέμβρη, ο Γιάννης Αντετοκούνμπο θα γιορτάσει τα γενέθλιά του. Θα γίνει 31 ετών. Κι όμως ο ίδιος άνθρωπος Έλληνας με «σφραγίδα γνησιότητας» έχει υπάρξει μόνο κατά τα 2/5 της ζωής του. Τα πιο πρόσφατα εξ αυτών. Στα πρώτα 3/5 αυτής, έως τα 18,5 χρόνια του, ήταν αόρατος, εξαφανισμένος, εντελώς ανυπόστατος για το κράτος. Παράνομος με άλλα λόγια, βάσει ενός δαιδαλώδους νομικού πλαισίου που με τα χρόνια έχει υποστεί διαρκείς μεταβολές αλλά εξακολουθεί να αφήνει εκκρεμότητες.

Αν κι «απλά ένα παιδί από τα Σεπόλια», όπως και τα άλλα τρία από τα τέσσερα αδέρφια του (Θανάσης, Κώστας, Άλεξ), επίσημα έγγραφα, μια ταυτότητα, που να πιστοποιούν την «ελληνικότητά» του δεν κατείχε. Οι Νιγηριανοί γονείς του, ο μπαμπάς Τσαρλς και η μαμά Βερόνικα, είχαν έρθει παράτυπα στην Ελλάδα και τα εδώ γεννημένα παιδιά τους είχαν βρεθεί από την πρώτη μέρα της έλευσής τους στον -άδικο- τούτο κόσμο εγκλωβισμένα σ’ ένα σύστημα που δεν τους αναγνώριζε αυτομάτως την εγχώρια ιθαγένεια. Είχαν (και) ελληνικά ονόματα, είχαν φοιτήσει σε ελληνικά σχολεία, μιλούσαν άπταιστα ελληνικά, μεγάλωναν στον ιστό της Αθήνας, αλλά παρέμεναν αλλοδαποί, ξένοι, παρίες. Όπως τόσα άλλα παιδιά ανάλογης ρίζας ή μοίρας.

Δεν θα ‘ταν καν στη Ρίγα ο Αντετοκούνμπο για το πρώτο μετάλλιο της Εθνικής ύστερα από 16 «άγονα», σχεδόν καταραμένα, χρόνια, αν δεν τον «έσωζε» το μπάσκετ. Το 2009 ο έφηβος τότε Γιάννης δεν πανηγύριζε την αμέσως προηγούμενη επιτυχία του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος. Ελάχιστα θυμάται, παραδέχθηκε στη συνέντευξη Τύπου μετά το τέλος του νικηφόρου μικρού τελικού κόντρα στη Φινλανδία.

Διηγήθηκε, αντιθέτως, πως δούλευε ως μικροπωλητής με τη μητέρα του που είχε πάγκο σε λαϊκή αγορά της Θήβας. Έπρεπε να βγει το μεροκάματο και το μπάσκετ είχε αρχίσει να φεύγει από το μυαλό του. Δεν είχε πολύ χρόνο για όνειρα. Μεταπείστηκε, μόνο αφότου η ομάδα του, ο Φιλαθλητικός, εξασφάλισε μόνιμη δουλειά στους γονείς του έτσι ώστε ο ίδιος να αφοσιωθεί στην αποστολή του.

Κυβερνητική παρέμβαση

Από τη μία προόδευε, από την άλλη όμως η ανασφάλεια διογκωνόταν. Μετέωρος νομικά, είχε ένα υποτυπώδες δελτίο και, δίχως άλλα επίσημα πιστοποιητικά, τού απαγορευόταν να αγωνιστεί σε παιχνίδια εκτός χώρας ακολουθώντας τις «μικρές» εθνικές. Το 2013 ήταν μια χρονιά ορόσημο.

Ο Αντετοκούνμπο θα γινόταν draft στο NBA και το ελληνικό μπάσκετ, που έψαχνε να χτίσει τη διάδοχη κατάσταση της «χρυσής γενιάς», κινδύνευε να χάσει το πιο ελπιδοφόρο asset. Η ισπανική Σαραγόσα είχε ήδη φροντίσει να τον αποκτήσει προλαβαίνοντας πανέξυπνα τους πάντες, ενώ η Νιγηρία ως χώρα καταγωγής του άρχισε να «φλερτάρει» πολύ με την περίπτωσή του διεκδικώντας προς όφελός της το μελλοντικό αγωνιστικό «κέρδος». Ο Γιάννης έπρεπε να βρει διαβατήριο για να ταξιδέψει στις ΗΠΑ και οι επιλογές του ήταν συγκεκριμένες. Η ΕΟΚ όφειλε να δράσει.

Το θέμα παραπέμφθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών, με επικεφαλής τον κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη στην κυβέρνηση Σαμαρά, ως το απολύτως αρμόδιο για την επίδοση ιθαγένειας σε ομογενείς ή αλλογενείς. Ο νυν βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, κ. Άγγελος Συρίγος, ήταν γενικός γραμματέας του εν λόγω χαρτοφυλακίου την περίοδο που έλαβαν χώρα όλα όσα άλλαξαν τον ρου της ιστορίας. Το υπενθύμισε σε προ ημερών ανάρτησή του, μέσα από την οποία δήλωσε «υπερήφανος που χειρίστηκα το θέμα της ιθαγένειας του Γιάννη και του Θανάση Αντετοκούνμπο το 2013».

«Ανιθαγενείς οι Αντετοκούνμπο – Τη διαδικασία διευκολύναμε»

Του ζητήσαμε να καταθέσει στο «Β» την τροπή των πραγμάτων. Τους χειρισμούς που επιμελήθηκε, τους χρόνους που απαιτήθηκαν, τα ραντεβού που έγιναν και τις μικρές λεπτομέρειες που χρειάστηκε να ρυθμιστούν προκειμένου ο Γιάννης και ο Θανάσης Αντετοκούνμπο να λάβουν εν τέλει στις 9 Μαΐου του 2013 την ελληνική ιθαγένεια. Προηγουμένως (2012) ο νόμος του 3838/2010 του ΠαΣοΚ, ο «νόμος Ραγκούση», που θα παρείχε το δικαίωμα στα δύο μεγάλα αδέρφια της οικογένειας να ανακηρυχθούν επισήμως Έλληνες, είχε κριθεί αντισυνταγματικός από το ΣτΕ κι αναγκαστικά έπρεπε να βρεθεί άλλη οδός για να διευθετηθεί το ζήτημα.

Σύμφωνα με τον πρώην γεν. γραμματέα του Υπουργείου Εσωτερικών, «οι αδελφοί Αντετοκούμπο είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα κι όταν γεννήθηκαν είχαν εγγραφεί ως ανιθαγενείς στο δημοτολόγιο. Βάσει του τότε ισχύοντος και του μέχρι σήμερα ισχύοντος κώδικα ιθαγενείας, όταν κάποιος γεννιέται ανιθαγενής, στα 18 του μπορεί να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια. Αυτό ήταν κάτι που δεν το γνώριζαν ο Θανάσης και ο Γιάννης. Και ήρθαν να ζητήσουν να τους διευκολύνουμε στην απόκτηση διαβατηρίου, γιατί είχαν καλέσει τον Γιάννη στα draft και δεν μπορούσε να ταξιδέψει. Πρώτα πήγαν και βρήκαν τον κ. Στυλιανίδη, που ήταν τότε υπουργός εσωτερικών. Αυτός με τη σειρά του με κάλεσε στο γραφείο του, είδαμε τον φάκελό τους με προσοχή και βρήκαμε ότι υπήρχε αυτή η δυνατότητα.

Εκείνο που κάναμε ήταν απλώς να διευκολύνουμε τη διαδικασία ως προς την ταχύτητα εκδόσεως διαβατηρίων γιατί έπρεπε να φύγουν μέσα στις επόμενες ημέρες. Ότι δικαιούντο να πάρουν ιθαγένεια, δικαιούντο. Δεν υπήρχαν αμφιβολίες περί τούτου».

«Πράξη απολύτως νόμιμη»

«Το θέμα το ανακίνησαν τα δύο παιδιά» θυμήθηκε επίσης ο βουλευτής της ΝΔ/πρώην υφυπουργός Παιδείας και περιέγραψε λεπτομερώς όσα ακολούθησαν: «Την πρώτη φορά που ήρθαν στο γραφείο ήταν μαζί με τον προπονητή τους. Τις επόμενες δύο φορές όμως είχαν έρθει οι ίδιοι, μόνοι τους. Και μάλιστα είχαμε και μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Διότι εκείνη την περίοδο τούς είχε προταθεί από τη Νιγηρία, που ως τότε δεν είχε πρεσβεία στην Ελλάδα και μόλις είχε ανοίξει, να τους δώσει εκείνη ιθαγένεια και διαβατήριο ώστε να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ.

Μου έκανε εντύπωση τότε πως σε αυτή τη συζήτηση ο Γιάννης και ο Θανάσης είχαν πει και οι ίδιοι ότι η καταγωγή τους είναι από τη Νιγηρία, αλλά πέραν τούτου δεν έχουν ιδιαίτερες σχέσεις. Εδώ έχουμε γεννηθεί, μας είπαν, εδώ έχουμε μεγαλώσει, εδώ έχουμε πάει σχολείο, την Ελλάδα αισθανόμαστε ως πατρίδα, οπότε, αν είναι δυνατόν, θα θέλαμε να πάρουμε ελληνικό διαβατήριο.

Από ‘κει και πέρα, εμείς έπρεπε να διαβάζουμε προσεκτικά τον φάκελο, αλλά δεν χρειαστήκαμε πολύ χρόνο. Όταν κάποιος είναι εξοικειωμένος με το δίκαιο περί ιθαγένειας μπορεί να εντοπίσει αυτά τα σημεία του νόμου που έχει τη δυνατότητα να βασιστεί. Σε κάθε περίπτωση, και επειδή είχαν ακουστεί διάφορα προσβλητικά σχόλια και απιθανότητες τότε με τη Χρυσή Αυγή ούσα εξαιρετικά ισχυρή εκείνη την εποχή, ήταν μια πράξη απολύτως νόμιμη με βάση την οριζόμενη διαδικασία».

«Προσπαθούσαμε να βοηθάμε νέα παιδιά»

Όπως κατέληξε για τη θητεία του ο κ. Συρίγος, «γενικά, όσο καιρό ήμουν εγώ γεν. γραμματέας προσπαθούσαμε να βοηθάμε νέα παιδιά σε τέτοιες περιπτώσεις. Και ήταν αρκετά. Λίγες μέρες πριν είχε έρθει μία κοπέλα αλβανικής καταγωγής, απόφοιτος της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία είχε γίνει δεκτή από ένα Πανεπιστήμιο στο Παρίσι με υποτροφία για τα έξοδα διαμονής. Αν όμως πήγαινε ως Αλβανίδα υπήκοος, θα έπρεπε να πληρώνει ένα πολύ μεγάλο ποσόν, γύρω στα 18.000-20.000 ευρώ, ως δίδακτρα.

Σε αυτή την περίπτωση είχαμε κινηθεί πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο στην περίπτωση των αδελφών Αντετοκούμπο έτσι ώστε να τη βοηθήσουμε να πάει ως Ελληνίδα υπήκοος και να μην χρειαστεί να πληρώσει αυτά τα επιπλέον χρήματα. Κάθε φορά που υπήρχαν έκτακτες καταστάσεις, κοιτάζαμε πώς να διευκολύνουμε τα πράγματα. Η συγκεκριμένη κοπέλα πρέπει να είχε πάρει το διαβατήριό της μέσα σε 10 ή 11 ημέρες, γιατί αλλιώς θα έχανε την υποτροφία».

Γιάννης και Θανάσης θα χαμογελούσαν πλατιά την ίδια ημέρα, διότι «ένα όνειρο ζωής έγινε πραγματικότητα και είμαστε πλέον και επίσημα Έλληνες πολίτες. Όπως ακριβώς νιώθαμε όλα αυτά τα χρόνια έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει εδώ, έχοντας αποφοιτήσει από ελληνικό σχολείο έχοντας ζήσει ολόκληρη τη ζωή μας στην πατρίδα μας, την Ελλάδα». Δύο μήνες αργότερα (Ιούλιος 2013), κι αφού ο δευτερότοκος γιος της οικογένειας ήταν ήδη μέλος των Μιλγουόκι Μπακς, θα λάμβανε πρόσκληση για το Μέγαρο Μαξίμου από τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά.

Η ελληνική ιθαγένεια το 2025

Ως κοντράστ λειτουργούν υποθέσεις υποβολής απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας που, σύμφωνα με πληροφορίες, «λιμνάζουν» αρκετά χρόνια στα γραφεία των αρμόδιων υπηρεσιών, όπως επικαλούνται στελέχη της Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity παρά τις ενίοτε προσπάθειες απλοποίησης.

Προς ενημέρωση, η Generation 2.0 RED είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός ατόμων διαφορετικής καταγωγής που, έχοντας γεννηθεί και μορφωθεί στην Ελλάδα, συνεργάζονται προωθώντας την ισότιμη συμμετοχή σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Άρα, με δεδομένη την καθημερινή τριβή και με μια βάση δεδομένων που ανανεώνεται διαρκώς από ανάλογες υποθέσεις, γνωρίζει εκ των έσω το καθεστώς. Εμπειρικά, από μαρτυρίες δηλαδή ατόμων που έχουν καταθέσει φάκελο στο ελληνικό κράτος και τους μαθηματικούς υπολογισμούς, ο μέσος χρόνος αναμονής για αιτούντες είναι πολύ πιθανό να υπερβεί ακόμη και τα τέσσερα χρόνια.

Οι διαφορές μέσα στη δεκαετία

Τι λένε, από την άλλη, οι αριθμοί; Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών, από την Πρωτοχρονιά του 2015 έως την τελευταία ημέρα του 2024 και ανεξαρτήτως κατηγοριοποίησης υποθέσεων (ομογενείς, αλλογενείς, γέννηση/φοίτηση, ανήλικα τέκνα κλπ), έγκριση ελληνικής ιθαγένειας έχουν λάβει 194.230 αιτούντες. Το σχεδόν 60% αυτών, δηλαδή οι 116.000 περίπου, είχε ως αιτιολογικό τη γέννηση ή τη φοίτηση στην Ελλάδα με βάση τον νόμο 4332/15. Την ίδια ώρα, μόνο το 14.3% αφορά πολιτογράφηση αλλογενών, που ήταν ανέκαθεν η πιο πολυσύνθετη διαδικασία με αμέτρητες παραμέτρους και χρονοκαθυστερήσεις. 

Με βάση την ίδια πηγή, η τεράστια διαφορά εντοπίζεται στην επίδοση ελληνικής ιθαγένειας μετά το 2019, όταν δηλαδή άλλαξε η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ παρέδωσε την εξουσία στη Νέα Δημοκρατία. Επί παραδείγματι, το 2017 είχαν εγκριθεί 34.814 αιτήσεις εν αντιθέσει με το 2021 που εγκρίθηκαν εν τέλει 10.604. Ο μέσος όρος από το 2015 ως το 2019 ήταν 27.700 εγκρίσεις ανά έτος, ενώ από το 2019 ως το 2024 ο ίδιος αριθμός έπεσε κάτω από τις 14.000. Ακόμη και οι υποθέσεις που αφορούσαν γέννηση/φοίτηση έπεσαν μέχρι το 1/3.

Την τελευταία 6ετία, επίσης, έχουν απορριφθεί συνολικά 13.617 φάκελοι, ενόσω η πρόσφατη νομοθετική παρέμβαση του υπουργείου Μετανάστευσης & Ασύλου λειτουργεί ως συγκοινωνούν δοχείο αυστηροποίησης των κριτηρίων για όσους εισέρχονται στη χώρα.

Νομικές πηγές, μάλιστα, σημειώνουν επί του θέματος ότι, παρά τις συχνές οχλήσεις προς το Υπουργείο Εσωτερικών, εξακολουθεί να λείπει η ενημέρωση για το σύνολο των φακέλων που υποβάλλονται ανά έτος έτσι ώστε να εξακριβωθεί το ποσοστό εγκρίσεων και να προσφέρεται μια ολοκληρωμένη εικόνα. Μένει ένα μεγάλο κενό, οπότε. Αναγνωρίζουν δε ότι το πρόβλημα της υποστελέχωσης του προσωπικού ανά τομέα λειτουργεί αναγκαστικά ως τροχοπέδη στην εξέταση και αξιολόγηση των αιτήσεων.

Σε κάθε περίπτωση, όπως επικαλούνται από την Generation 2.0 RED, ένα «πολύ μεγάλο βουνό» κυρίως στην απόπειρα πολιτογράφησης ατόμων από τρίτες χώρες αποτελούν τα εισοδηματικά κριτήρια που προβλέπονται. Η αναδρομική ισχύ του νόμου δεν επιτρέπει υποψήφιους προς απόκτηση ιθαγένειας να καλύπτουν τις προϋποθέσεις προηγούμενων ετών, όταν μέσα στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης ήταν σχεδόν ανέφικτο να προκύπτουν ευκαιρίες για μόνιμη εργασία.

«Η ουσία εντοπίζεται στον τρόπο που μια κυβέρνηση διαχειρίζεται το διακύβευμα. Πώς δηλαδή συμπεριφερόμαστε ως κράτος σε όλες τις περιπτώσεις ανεξαιρέτως και όχι ad hoc, ανάλογα δηλαδή με την εκάστοτε περίσταση», εξηγεί ο Νίκος Οντουπιτάν, πρωτεργάτης της Generation 2.0 RED, κρίνοντας και από προσωπικού αλλά και από τη μακρά ενασχόλησή του με το μείζον αυτό ζήτημα που διαιωνίζεται.