Τέμπη: Το αίτημα για ταυτοποίηση των νεκρών θα έπρεπε να έχει ικανοποιηθεί από καιρό

  Κυριακή, 28 Σεπτεμβρίου, 2025

Γρηγόρης Καλφέλης

Συνεχίζονται οι έρευνες των σωστικών συνεργείων για τους αγνοούμενους στα συντρίμμια των δύο αμαξοστοιχιών που συγκρούστηκαν στα Τέμπη. Σάββατο 4 Μαρτίου 2023 (ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΖΕΚΑΣ/EUROKINISSI)

Τα πολιτικά κόμματα είναι αναγκαίο να κατανοήσουν κάποτε, ότι η τραγική τούτη υπόθεση δεν προσφέρεται για την επίτευξη κομματικών οφελών (ενόψει των μελλοντικών εκλογών)

Στο έγκλημα των Τεμπών ένας πατέρας κάνει απεργία πείνας, ώστε να γίνει « η ταυτοποίηση του νεκρού του παιδιού» (αν δηλαδή μέσα στον τάφο είναι όντως το παιδί του) και ενόψει αυτού του γεγονότος θα ήθελα σύντομα να διατυπώσω τις ακόλουθες παρατηρήσεις.

1. Καταρχήν θα επιθυμούσα να τονίσω για μια ακόμη φορά το αυτονόητο: Με άλλα λόγια ότι το έγκλημα των Τεμπών υπερβαίνει τα κόμματα , γιατί πάνω από όλα υπάρχουν τα παιδιά που έχασαν τη ζωή τους τόσο άδικα!

Επιπλέον και συναφώς είναι απαραίτητο να θυμόμαστε πάντοτε την σημαντική αξιακή παρακαταθήκη που μας άφησε ο Γερμανός φιλόσοφος Κάντ.

Δηλαδή , ότι είναι φρικτό να μεταχειριζόμαστε πάντοτε τους ανθρώπους ως μέσα για την επίτευξη κάποιου σκοπού (και όχι ως ανθρώπινα όντα που ανήκουν στην ανθρωπότητα). Ωστόσο, στη δημόσια σφαίρα γίνεται το ακριβώς αντίθετο και οι κομματικοί οργανισμοί προσπαθούν εντελώς αδικαιολόγητα να αποκομίσουν κομματικά οφέλη από αυτή την τραγική υπόθεση!

2. Είχε τη λειτουργική εξουσία ο νέος Εισαγγελέας του ΑΠ να παραγγείλει ο ίδιος την εκταφή των νεκρών και την ανάλυση DNA , όπως ζητούσαν κάποιοι συγγενείς των θυμάτων;

Όσοι καταπιάνονται με την Ποινική Δικονομία γνωρίζουν, ότι ο Εισαγγελέας του ΑΠ είναι «επόπτης της νομιμότητας» και έχει μια εξέχουσα αποστολή στο δικονομικό μας σύστημα . Ωστόσο, η λειτουργική του εξουσία δεν είναι απεριόριστη με βάση το άρθρο 32 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (και ορθά) και υπό την έννοια αυτή δεν θα μπορούσε ο ίδιος να διατάξει την εκταφή των νεκρών (παρεμβαίνοντας εξωθεσμικά στη διαδικαστική φάση στην οποία βρίσκεται τώρα η υπόθεση τούτη). Επομένως, δεν κατανοώ γιατί κάποιοι νομικοί σύμβουλοι των συγγενών των θυμάτων έκαναν τέτοιου είδους επιλογές (για το θεαθήναι;)

3. Ορθά ο Εφέτης- Ανακριτής είχε απορρίψει ανάλογα αιτήματα για εκταφή κάποιων νεκρών (και για ανάλυση DNA, ώστε να γίνει ταυτοποίηση των αποθανόντων, όπως είπαμε και παραπάνω);

Κατά την αξιολογική μου κρίση ο Εφέτης- ανακριτής είχε απορρίψει αυτά τα αιτήματα διενεργώντας ένα δικονομικό (και νομικό) λάθος. Ποιο;\

Δηλαδή, είχε απορρίψει τα αιτήματα τούτα επικαλούμενος το άρθρο 201 του ΚΠΔ το οποίο προβλέπει την ανάλυση DNA (ως ανακριτική πράξη ) μόνο για τον κατηγορούμενο και όχι για το «θύμα» μιας εγκληματικής πράξης.

Ωστόσο, η ανωτέρω προσέγγιση ήταν εσφαλμένη για τους ακόλουθους λόγους : Όντως η Δικονομία μας προβλέπει την ανάλυση Dna μόνο για τον κατηγορούμενο , γιατί αυτός είναι «το βασικό υποκείμενο» μιας ποινικής δίκης.

Aυτό όμως δεν σημαίνει καθόλου, ότι δεν μπορεί να γίνει ανάλυση DNA και για το θύμα ενός εγκλήματος. Μάλιστα, το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο είναι πολύ πιο διαφωτιστικό στο σημείο τούτο (άσχετα αν συμφωνεί κανείς η διαφωνεί με αυτό).

Έτσι, η δεύτερη αρχή της Σύστασης No.R (92) 1 αναφέρει σαφώς, ότι η ανάλυση γενετικού υλικού μπορεί να διατάσσεται για «την ταυτοποίηση του υπόπτου ή οποιουδήποτε άλλου προσώπου, στο πλαίσιο της διερεύνησης και δίωξης αξιόποινων πράξεων» ( Ορφανός Σ., Η ανάλυση DNA στο ελληνικό και ευρωπαϊκό δικονομικό πλαίσιο).

Κατά συνέπεια δεν μπορώ να κατανοήσω, γιατί δεν είχε γίνει δεκτό εξαρχής ένα τέτοιο αίτημα (και από δικονομική και από ανθρώπινη άποψη).

Και μάλιστα, όταν λόγω των υψηλών θερμοκρασιών οι οποίες είχαν αναπτυχθεί κατά τη σύγκρουση των τραίνων , πολλά σώματα είχαν απανθρακωθεί τελείως, ώστε να μην μπορεί να γίνει ταυτοποίησή τους (παρά μόνο με την ανάλυση DNA).

4. Η ανάλυση DNA ως εργαλείο για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας

Στο πεδίο αυτό υπενθυμίζω, ότι η τεχνική της λήψης DNA (ως μορφή πραγματογνωμοσύνης) είχε ενεργοποιηθεί για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο στην Αγγλία το 1986 σε μια υπόθεση βιασμού και ανθρωποκτονίας δύο νεαρών κοριτσιών ( υπόθεση Pitchfork).

Ήταν η εποχή εκείνη κατά την οποία ο γενετιστής Alec Jeffreys είχε συνειδητοποιήσει , ότι η επίμαχη ριζοσπαστική μεθοδολογία μπορούσε να οδηγήσει , έστω έμμεσα, στη σύλληψη των αυτουργών ενός εγκλήματος.

Όμως στην υπόθεση αυτή είχε συμβεί κάτι εντελώς παράδοξο. Ποιο;

Αφού με την ανάλυση DNA είχε απαλλαγεί των ποινικών του ευθυνών ο αρχικά συλληφθείς Buckland η αστυνομία ( με τη συναίνεση της τότε νεοσυσταθείσης Αγγλικής Εισαγγελικής Αρχής ) είχε ζητήσει να προσέλθουν εθελοντικά πέντε χιλιάδες ( 5000) άτομα για να δώσουν γενετικό δείγμα .

Δηλαδή, οι κάτοικοι μιας ολόκληρης περιοχής (κάτι που ήταν εντελώς αρνητικό ως μέγεθος, γιατί οι περισσότεροι κάτοικοι δεν είχαν καμία σχέση με το έγκλημα το οποίο είχε διαπραχθεί).

Επιπρόσθετα στην Ελλάδα είχε εισαχθεί στη Δικονομία μας η ανάλυση DNA το 2001 με το νόμο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος.

5. Ήταν ορθή η λύση που δόθηκε τελικά, δηλαδή με Διάταξη του Εισαγγελέα Πλημ/κων Λάρισας να παραγγελθεί η εκταφή του νεκρού παιδιού (o πατέρας του οποίου κάνει απεργία πείνας);

Έστω και αν η λύση αυτή θα μας οδηγήσει τελικά στο επιθυμητό αποτέλεσμα , πρόκειται προφανώς για μια λύση η οποία δεν στηρίζεται στη Δικονομία μας. Γιατί;

Γιατί μια και μοναδική ανακριτική πράξη (εκταφή νεκρού- ανάλυση DNA) θα αποσπαστεί από τη λειτουργική εξουσία της Προέδρου Εφετών στην οποία έχει μεταβιβαστεί η δικογραφία -με βάση το άρθρο 309 ΚΠΔ- και θα ανατεθεί στον Εισαγγελέα Πλημ/κων, ο οποίος δεν έχει καμία λειτουργική και δικαιοδοτική σχέση με την ουσία της τραγικής υπόθεσης των Τεμπών.

Κατά τη γνώμη μου η ορθότερη λύση θα ήταν η εξής:

Με Διάταξη της Προέδρου Εφετών να επιστραφεί η δικογραφία στον Εφέτη-ανακριτή με μοναδικό αίτημα την εκταφή και την ανάλυση DNA (και όχι τη διενέργεια συνολικής συμπληρωματικής ανάκρισης, όπως ζητούν κάποιοι νομικοί σύμβουλοι των συγγενών των θυμάτων ,γιατί κάτι τέτοιο θα παρέτεινε την προδικαστική φάση για πολλούς ακόμη μήνες).

Και όλα αυτά ενόψει του γεγονότος , ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια απλή διοικητική διαδικασία ( εκταφή ενός νεκρού με βάση το ΠΔ 210/1975). Η εκταφή από μόνη της δεν θα είχε καμία σημασία, αν δεν επακολουθούσε η ανακριτική πράξη της ανάλυσης DNA(άρθρο 201 του ΚΠΔ)

Δεν θα ήθελα να επιμείνω περισσότερο σε αυτό το θέμα, γιατί έστω και με την ανωτέρω λανθασμένη (από δικονομική άποψη) λύση θα διενεργηθεί η ταυτοποίηση των νεκρών !

Το συμπέρασμα; Τα πολιτικά κόμματα είναι αναγκαίο να κατανοήσουν κάποτε, ότι η τραγική τούτη υπόθεση δεν προσφέρεται για την επίτευξη κομματικών οφελών (ενόψει των μελλοντικών εκλογών). Και η Δικαιοσύνη είναι απαραίτητο να διαφυλάξει τη θεσμική της αυτονομία και να μην υιοθετεί λύσεις οι οποίες δεν διαθέτουν και το καλύτερο δικονομικό έρεισμα.

Τέλος είναι απαραίτητο να περατωθεί κάποτε η προδικαστική φάση , γιατί δεν είναι δυνατό να παρατείνεται για χρόνια!

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ

ΤΟ ΒΗΜΑ