Φθινοπωρινή Ισημερία: Το αστρονομικό φαινόμενο που μοιράζει στα ίσα μέρα και νύχτα

 Τρίτη, 23 Σεπτεμβρίου, 2025

Που οφείλεται, τι σηματοδοτεί και ποιο ημισφαίριο επηρεάζει - Οι καταβολές στην αρχαία Ελλάδα

Την έναρξη του φθινοπώρου σηματοδοτεί η σημερινή μέρα, κατά την οποία ο ήλιος «συναντά» τον Ισημερινό και η μέρα ισορροπεί με τη νύχτα.

Το αστρονομικό φαινόμενο, γνωστό ως Φθινοπωρινή Ισημερία που αποχαιρετά και επίσημα το καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο, φέτος συμπίπτει με την 22α Σεπτεμβρίου (άλλοτε και με την 23η/09), στις 16:20 ώρα Ελλάδας. Τη στιγμή εκείνη, ο Ήλιος θα βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Ισημερινό, με αποτέλεσμα η μέρα και η νύχτα να έχουν σχεδόν ίση διάρκεια σε όλο τον πλανήτη. Από εκεί και πέρα, οι μέρες θα αρχίσουν να μικραίνουν και οι νύχτες να μεγαλώνουν, μέχρι το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, στις 22 Δεκεμβρίου.

Αντίθετα, στο νότιο ημισφαίριο, η ισημερία του Σεπτεμβρίου σηματοδοτεί την έναρξη της άνοιξης, γι’ αυτό καλείται εαρινή. Στη συνέχεια, η ημέρα μεγαλώνει και η νύχτα μικραίνει, ώσπου η ημέρα να φθάσει στο ζενίθ της κατά το θερινό ηλιοστάσιο της 22ας Δεκεμβρίου. 

Η εξήγηση του φαινομένου

Η Ισημερία οφείλεται στην κλίση του άξονα της Γης κατά 23,5 μοίρες. Καθώς ο πλανήτης μας περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο, οι ακτίνες φωτός φτάνουν με διαφορετική γωνία σε κάθε εποχή. Στις ισημερίες, ο άξονας της Γης δε γέρνει ούτε προς ούτε μακριά από τον Ήλιο, με αποτέλεσμα η ηλιακή ακτινοβολία να κατανέμεται συμμετρικά, δίνοντας σχεδόν ίση διάρκεια στη μέρα και τη νύχτα.

Η σημασία της Ισημερίας στον πολιτισμό είναι μεγάλη. Από την αρχαιότητα, αποτέλεσε αφορμή για γιορτές και τελετουργίες. Οι αρχαίοι Έλληνες τη συνέδεαν με τη Δήμητρα και τον μύθο της Περσεφόνης, που κατέβαινε στον Άδη, σηματοδοτώντας τον ερχομό του φθινοπώρου.

Εξάλλου, αρκετά αρχαιοελληνικά ημερολόγια, ανάμεσά τους των Λακεδαιμονίων και των Μακεδόνων, είχαν ως αφετηρία (πρωτοχρονιά) τη φθινοπωρινή ισημερία.

Σε πολλούς πολιτισμούς, η Ισημερία θεωρείται στιγμή ισορροπίας, ανανέωσης και προετοιμασίας για τον χειμώνα.

Για την καθημερινότητά μας, η 22α Σεπτεμβρίου φέρνει τα πρώτα σημάδια φθινοπώρου: οι μέρες μικραίνουν, τα βράδια δροσίζουν, η φύση αλλάζει χρώματα και στον αγροτικό κύκλο ξεκινά η εποχή της σποράς. Η αίσθηση του φθινοπώρου γίνεται ορατή τόσο στα τοπία όσο και στην καθημερινή ρουτίνα.

TO BHMA