Ο Καναδάς ψηφίζει σιωπηλή επανάσταση

 Δευτέρα, 28 Απριλίου, 2025

                                                                                                             Κωστής Κατσανέβας

Η απόφαση των Καναδών σήμερα είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από μια εκλογική διαδικασία.

Ποιος θα φανταζόταν ότι οι «ευγενικοί» Καναδοί —γνωστοί για την ηρεμία και την τυπικότητά τους— θα γίνονταν η πρωταγωνίστρια δύναμη στην παγκόσμια αντίσταση απέναντι στον αυταρχισμό του Ντόναλντ Τραμπ; Σήμερα, ο Καναδάς δεν παίζει απλώς έναν ακόμη κοινοβουλευτικό ρόλο: βρίσκεται στο επίκεντρο μιας εκλογής που πολλοί χαρακτηρίζουν ως την πιο κρίσιμη στην ιστορία του.

Παραδοσιακά, οι καναδικές κάλπες έφερναν θεσμικές, ψύχραιμες κυβερνήσεις με λίγες ιδεολογικές αποκλίσεις. Αλλά την τελευταία δεκαετία οι εσωτερικές αναταράξεις και οι εξωτερικές προκλήσεις έφεραν ανατροπές που θα ζήλευε κι ο Χόλιγουντ.

Για να φτάσουμε στο σήμερα και στην σημασία των εθνικών εκλογών του Καναδά πρέπει να πάμε πίσω, περίπου δέκα χρόνια. Ο Justin Trudeau, ο άνθρωπος που το 2015 επανέφερε το Φιλελεύθερο Κόμμα στο προσκήνιο με μια νίκη που χαρακτηρίστηκε ως «Trudeau-mania», εξελίχθηκε γρήγορα σε ένα διεθνές σύμβολο του προοδευτισμού. Η προσωπική του γοητεία και οι φιλελεύθερες πολιτικές του έγιναν σημείο αναφοράς για πολλούς νέους, τόσο στον Καναδά όσο και στο εξωτερικό.

Ωστόσο, οι μεγάλες προσδοκίες γρήγορα μετατράπηκαν σε σκληρή απογοήτευση. Τα σκάνδαλα όπως η υπόθεση SNC-Lavalin, οι φωτογραφίες με blackface και η υπόθεση με το Ίδρυμα WE διέβρωσαν τη δημοτικότητα του Trudeau και δημιούργησαν σε συνδυασμό με την άνοδο του Trump μια βαθιά πολιτική κρίση εμπιστοσύνης. Η πτώση του Trudeau ήταν τόσο απότομη και θεαματική που έμοιαζε σαν να καταρρέει ένα ολόκληρο πολιτικό αφήγημα.

Πριν μόνο δύο μήνες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν μία σίγουρη νίκη για του συντηριτικούς και τον Poilievre – το αντίπαλο δέος του Trudeau. Σήμερα φαίνεται ακριβώς το αντίθετο, μία νίκη των Φιλελεύθερων που δεν περίμενε κανείς – ούτε στα πιο ακραία όνειρα ΠΑΣΟΚων που επιδιώκουν αυτόνομη κυβέρνηση το 2027.

Τι έγινε; Κάπου εκεί, όταν όλοι είχαν χάσει κάθε ελπίδα ανάκαμψης, εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Mark Carney. Η επιλογή ενός πρώην τραπεζίτη, με τεράστια εμπειρία στη διεθνή οικονομία και στη διαχείριση κρίσεων αλλά μηδαμινή πολιτική εμπειρία. Μια τολμηρή και αμφιλεγόμενη κίνηση των Φιλελεύθερων – ο άσσος κρυμμένος στο μανίκι.

Παρά τις αρχικές αμφιβολίες, η ήρεμη αλλά αποφασιστική παρουσία του Carney έδωσε νέα πνοή στο Φιλελεύθερο Κόμμα. Με μια ρητορική που βασιζόταν στην εθνική ενότητα, την αξιοπρέπεια και την Καναδική ταυτότητα, κατάφερε να συσπειρώσει ξανά τους Καναδούς απέναντι στις εξωτερικές απειλές.

Και εξωτερικές απειλές υπήρχαν πολλές, με κυριότερη αυτή του Ντόναλντ Τραμπ. Από την αρχή της θητείας του, ο Τραμπ στόχευσε επιθετικά τον Καναδά, με εμπορικές επιθέσεις που κορυφώθηκαν στην επιβολή δασμών ύψους 25% σε καναδικά προϊόντα.

Οι κινήσεις αυτές δεν είχαν απλώς οικονομικές επιπτώσεις, αλλά πυροδότησαν ένα κύμα εθνικής υπερηφάνειας και ενότητας ανάμεσα στους Καναδούς. Ξαφνικά, το να αγοράζεις καναδικά προϊόντα έγινε σύμβολο αντίστασης, με εκστρατείες μποϊκοτάζ κατά των αμερικανικών προϊόντων να εξαπλώνονται με εντυπωσιακή ταχύτητα. Από μπέρμπον του Τενεσί οι Καναδοί επιλέγουν μόνο Canadian Rye Whiskey.

Η αντίδραση αυτή δεν ήταν μόνο οικονομική. Έγινε και πολιτισμική. Οι Καναδοί, που πάντα περηφανεύονταν για την ευγένεια και τη μετριοπάθειά τους, άρχισαν να αναδεικνύουν αυτές τις αξίες ως τη βασική άμυνά τους απέναντι στον επιθετικό λαϊκισμό και την αλαζονεία του Τραμπ. Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, η ευγένεια έγινε κάτι περισσότερο από απλή ευπρέπεια—μεταμορφώθηκε σε πολιτική στρατηγική και ισχυρό όπλο.

Απέναντι στον Mark Carney βρίσκεται σήμερα ο Pierre Poilievre, αρχηγός των Συντηρητικών. Ο Poilievre δεν έκρυψε ποτέ την προτίμησή του προς μια ρητορική που θυμίζει τον Ντόναλντ Τραμπ, εστιάζοντας στην έντονη κριτική κατά των μεταναστών, στην επιθετική οικονομική πολιτική και στον υπερβολικό εθνικισμό. Αυτή η στροφή έκανε τον Poilievre δημοφιλή σε κάποιους κύκλους, αλλά απέτρεψε πολλούς ψηφοφόρους που βλέπουν την απειλή του Τραμπ στην πολιτική του εικόνα.

Όμως η νίκη του Τραμπ ταράξε τα νερά. Για τους φιλελεύθερους σήμανε ευκαιρία αναζωογόνησης. Ήταν ένα απρόσμενο δώρο. Αντιθέτως, για όσους συσχετίζονταν με το όραμά του, μετατράπηκε σε κατάρα. Η ισχύς και η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του κορυφαίου λαϊκιστή έπνιξε τις ελπίδες του Poilievre.

Η πολιτική του μοιάζει πλέον καταδικασμένη, καθώς το όνομά του συνδέθηκε τόσο άρρηκτα με τον Τραμπ που πολλοί τον αντιλαμβάνονται ως προέκταση των πιο ακραίων θέσεών του. Τόσο πολύ που όλα δείχνουν όχι μόνο προς μία μεγάλη νίκη για τους Φιλελεύθερους αλλά πιθανόν και στην απώλεια της έδρας του Poilievre και την έξοδο του από την πολιτική!

Η σημερινή εκλογική μάχη, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένας πολιτικός αγώνας μεταξύ δύο κομμάτων. Είναι μια σύγκρουση δύο κόσμων, δύο διαφορετικών αντιλήψεων για το πώς πρέπει να λειτουργεί η δημοκρατία. Από τη μία πλευρά, βρίσκεται το όραμα της αξιοπρέπειας, της ενότητας και της διεθνούς συνεργασίας που εκπροσωπεί ο Mark Carney. Από την άλλη, η μικρογραφία του αυταρχικού λαϊκισμού που εκπροσωπεί ο Poilievre και παραπέμπει ευθέως στον Τραμπ.

Σε μια εποχή που ο κόσμος παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα την άνοδο του λαϊκισμού και της πολιτικής του φόβου, οι «ευγενικοί» Καναδοί έχουν την ευκαιρία να δείξουν ότι η δημοκρατία μπορεί ακόμα να νικήσει τον εκφοβισμό και την αυθαιρεσία. Σήμερα, οι πολίτες από το Τορόντο έως τη Βανκούβερ δεν ψηφίζουν απλώς για την επόμενη κυβέρνηση, αλλά για τη διατήρηση της ταυτότητας και της ανεξαρτησίας τους απέναντι σε έναν κόσμο που φαίνεται όλο και πιο εχθρικός απέναντι στη λογική και τη δημοκρατία.

Η απόφαση των Καναδών σήμερα είναι, επομένως, κάτι πολύ μεγαλύτερο από μια εκλογική διαδικασία. Είναι ένα κάλεσμα να υπερασπιστούν τις αξίες που τους έκαναν να ξεχωρίζουν στον παγκόσμιο χάρτη—την ευγένεια, την αξιοπρέπεια και την αποφασιστικότητα—απέναντι σε εκείνους που προσπαθούν να τις συντρίψουν με την αλαζονεία και τη βία της εξουσίας.

Ο κύριος Κωστής Κατσανέβας είναι Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Γεωργίου Παπανδρέου.