Βήχει ο Τραμπ, αρρωσταίνουν οι Γαργαλιάνοι

Τετάρτη, 23 Απριλίου, 2025

Που είσαι Σπύρο Άγκνιου!

Λάδι, ελιές, κομπόστες: Ελληνικές επιχειρήσεις που εξάγουν τα προϊόντα τους στις ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες, ζουν πλέον υπό τον φόβο της δασμολογικής κυκλοθυμίας του Λευκού Οίκου

Γιάννης Παπαδόπουλος

Ολα ξεκίνησαν με έναν τενεκέ λάδι από τη Μεσσηνία. Ο Αναστάσιος Δούκας μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1974, σπούδασε χημικός και άνοιξε μια πιτσαρία στην πολιτεία του Κονέκτικατ. Από τους Γαργαλιάνους ο αδελφός του, Αγγελος, του έστελνε εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο για να το δοκιμάζουν αρχικά οι πελάτες στο εστιατόριο. Οταν είδαν ότι το ελληνικό προϊόν είχε απήχηση, προσπάθησαν να διοχετεύσουν μεγαλύτερες ποσότητες. Δεν ήταν εύκολο, όμως, να βάλουν πόδι στην αγορά.

Κάποιες πρώτες απόπειρες συνεργασίας με άλλα εστιατόρια απέτυχαν, στα ντελικατέσεν έκαναν κυρίως κουμάντο οι Ιταλοί μετανάστες, ώσπου το τηλεοπτικό δίκτυο Food Network άρχισε να εξυμνεί τη μεσογειακή διατροφή. Φάνηκε να ανοίγει ένα νέο παράθυρο ευκαιρίας. Συνέχισαν τις επαφές με υποψήφιους συνεργάτες και συμμετείχαν σε εκθέσεις. Ο Αναστάσιος Δούκας τοποθέτησε σε αμερικανικά καταστήματα ανοξείδωτες λαδούσες και οι πελάτες μπορούσαν πλέον να γεμίζουν με το ελαιόλαδο «Αριστον» τα άδεια μπουκάλια τους σε χαμηλότερη τιμή.

Το 2009 έφτιαξαν δικό τους συσκευαστήριο στους Γαργαλιάνους, το οποίο τώρα επεκτείνεται. Η οικογενειακή επιχείρηση εμπορεύεται περίπου 140 κωδικούς, έχοντας εντάξει στη λίστα της και ελαιόλαδα αρωματισμένα με τσίλι, θυμάρι και σαφράν. Το 95% της παραγωγής τους πλέον εξάγεται στις ΗΠΑ. Δεν περίμεναν, έπειτα από τόσο κόπο, ότι θα κινδύνευαν τώρα να παρασυρθούν στη δίνη ενός εμπορικού πολέμου. «Βλέπουμε με φόβο όσα συμβαίνουν. Είναι κάτι άγνωστο, αχαρτογράφητα νερά», λέει στην «Κ» από τις ΗΠΑ ο Αναστάσιος Δούκας. «Κάναμε χρόνια να εδραιωθούμε και τώρα περιμένουμε να δούμε πού θα κάτσει η μπίλια. Η παγκόσμια κοινότητα κλείνεται πάλι στο καβούκι της», παρατηρεί από τους Γαργαλιάνους ο αδελφός του.

Τρεις ενδείξεις ότι οι ΗΠΑ μάλλον είναι ήδη σε ύφεση

Η δασμολογική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ δεν προκαλεί ανησυχία μόνο σε αυτή την οικογενειακή επιχείρηση. Και άλλοι Ελληνες εξαγωγείς εκφράζουν τον προβληματισμό τους αναμένοντας την εκπνοή της διορίας των 90 ημερών που έχει θέσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Θα μπορέσουν ενδεχομένως να εξαιρεθούν κάποια από τα ελληνικά προϊόντα; Θα διατηρηθούν οι οριζόντιοι δασμοί του 10% ή θα ανέβουν στο 20% όπως είχε αρχικά εξαγγείλει για την Ευρωπαϊκή Ενωση ο Τραμπ; Θα αποδώσουν οι διαπραγματεύσεις;

Σε άγνωστα νερά. «Βλέπουμε με φόβο όσα συμβαίνουν. Είναι κάτι άγνωστο, αχαρτογράφητα νερά», λέει στην «Κ» ο Αναστάσιος Δούκας, ο οποίος εισάγει με τον αδελφό του ελαιόλαδο στις ΗΠΑ από το συσκευαστήριό τους στους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας.

Οι ελιές

Στην Αγριά Βόλου, μια οικογενειακή επιχείρηση παραγωγής επιτραπέζιας ελιάς θα συμπληρώσει σύντομα έναν αιώνα λειτουργίας. Τα τελευταία 40 χρόνια συνεργάζεται με την αμερικανική αγορά και πλέον το 50% των εξαγωγών της καταλήγει εκεί. Ο Χάρης Σιούρας, τρίτη γενιά στην εταιρεία, ασχολείται με τις εξαγωγές και κάθε χρόνο ταξιδεύει στις ΗΠΑ. «Υπάρχει αναστάτωση», λέει. «Πρέπει να φτάσει το μήνυμα ότι ειδικά στις ελιές Καλαμών δεν πρέπει να μπει δασμός. Δεν καλλιεργούνται στις ΗΠΑ για να προστατευτεί κάποια τοπική παραγωγή».

Οι επιτραπέζιες ελιές είναι το δεύτερο σε αξία εξαγώγιμο ελληνικό προϊόν στις ΗΠΑ, μετά τα πετρελαιοειδή, ξεπερνώντας τα 200 εκατ. ευρώ το 2024. Ο Κώστας Ζούκας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Μεταποιητών, Τυποποιητών και Εξαγωγέων Επιτραπέζιας Ελιάς, εξηγεί στην «Κ» ότι αυτός ο αριθμός δεν προέκυψε τυχαία. Προηγήθηκαν δεκαετίες συστηματικής δουλειάς και κατά βάσιν ιδιωτικών πρωτοβουλιών από τις ελληνικές επιχειρήσεις.

«Δεν απευθυνόμαστε πλέον μόνο σε Ελληνες στην Αστόρια ή σε Αραβες. Με σωστή στρατηγική σε επίπεδο μάρκετινγκ, μπήκαμε σε όλα τα αμερικανικά σούπερ μάρκετ», λέει ο κ. Ζούκας. Επισημαίνει ότι είναι πρωτόγνωρη η αβεβαιότητα στον δικό του κλάδο από την επιβολή δασμών. «Υπάρχει ανασφάλεια σε εξαγωγείς, έχουμε αναβολές φορτώσεων και σε δεύτερη φάση μπορεί να αντιμετωπίσουμε πίεση για να απορροφήσουμε μέρος των δασμών, κάτι που θα αυξήσει τα κόστη μας και σε βάθος χρόνου μπορεί να προκύψουν προβλήματα βιωσιμότητας», τονίζει. Ηδη, όπως λέει, βρίσκονται σε επαφές με μέλη της ομογένειας στο περιβάλλον Τραμπ, θα επιδιώξουν επικοινωνία με τη νέα πρέσβειρα στην Αθήνα, ενώ έχουν ενημερώσει και την ελληνική κυβέρνηση.

Η πιθανότητα να στραφούν σε άλλες διεθνείς αγορές δεν μπορεί στην παρούσα φάση να εξετάζεται ως ρεαλιστικό σενάριο. Ο κ. Ζούκας εξηγεί ότι η ελληνική επιτραπέζια ελιά ήδη εξάγεται σε 100 χώρες και έχει εξαντλήσει τα περιθώρια διείσδυσης σε άλλες αγορές. Παράλληλα, για να γίνουν βήματα σε άλλα κράτη, ενδεχομένως της Ασίας, απαιτείται σχεδιασμός πενταετίας, καθώς οι γαστρονομικές συνθήκες διαφέρουν.

Η κομπόστα

Από τα ελληνικά προϊόντα αγροδιατροφής που εξάγονται στις ΗΠΑ, δεύτερες σε αξία μετά τις επιτραπέζιες ελιές είναι οι κομπόστες. Η εταιρεία Venus Growers ξεκίνησε τα πρώτα βήματα στην αμερικανική αγορά μετά το 2000 και σήμερα αποτελεί τον μεγαλύτερο εξαγωγέα του κλάδου από την Ελλάδα. Πέρυσι επεξεργάστηκαν 62.000 τόνους φρούτων και μεγάλο μέρος της ποσότητας που μεταποιούν καταλήγει στις ΗΠΑ.

Ο Στέλιος Θεοδουλίδης, γενικός διευθυντής στη Venus, εξηγεί στην «Κ» ότι τα ελληνικά προϊόντα είχαν μεγαλύτερη απορρόφηση στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια λόγω ποιότητας, αλλά και γιατί συρρικνώθηκε η παραγωγή στην Καλιφόρνια λόγω λειψυδρίας και έλλειψης εργατικού δυναμικού, ενώ η κατανάλωση παρέμεινε σταθερή. Το κενό που προέκυψε καλύφθηκε κυρίως με εισαγωγές από Ελλάδα, αλλά και από Κίνα.

Πρόσθετοι δασμοί στις κομπόστες είχαν επιβληθεί και κατά την προηγούμενη προεδρική θητεία του Τραμπ. «Δεν ξέρουμε πώς θα επιδράσει στην κατανάλωση πιθανή αύξηση των τιμών, αλλά επειδή η Κίνα πλήττεται με μεγαλύτερους δασμούς ίσως δημιουργηθεί μια ευκαιρία», λέει ο κ. Θεοδουλίδης. Ωστόσο, στρέφει την προσοχή του και αλλού. Δεν αποκλείεται λόγω των συνθηκών η Κίνα να διοχετεύσει την παραγωγή της σε διαφορετικές αγορές και ήδη έχει αρχίσει να εμφανίζεται στην Ευρώπη και στη Νότια Αμερική. Αυτή η εξέλιξη θα σημάνει νέο ανταγωνισμό για τα ελληνικά προϊόντα.

Πάντως η επιφύλαξη που υπάρχει ήδη στην αγορά και η πιθανότητα διπλασιασμού των δασμών μετά τη διορία των 90 ημερών δεν βοηθάει τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων ενόψει της παραγωγικής περιόδου του καλοκαιριού.

Δασμοί: Ο Αρνό κατηγορεί την Ε.Ε. για τη «μετακόμισή» του στις ΗΠΑ

Στα Καλάβρυτα, ο Αγροτικός Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός ξεκίνησε στα τέλη του 2024 τις πρώτες επαφές με τις ΗΠΑ για να διοχετεύσει τη φέτα του στην αμερικανική αγορά. «Μετά την εξαγγελία των δασμών υπήρχε μια πρώτη παγωμάρα, αλλά πλέον η κατάσταση αρχίζει να ισορροπεί. Ηδη ξεκινήσαμε τις προηγούμενες ημέρες μια συνεργασία και πιστεύω ότι θα απορροφηθούν οι κραδασμοί», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του συνεταιρισμού, Παύλος Σατολιάς.

«Θεωρούμε ότι το προϊόν είναι μοναδικό και δεν πρέπει να λείπει από το εξωτερικό», λέει για την φέτα ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Καλαβρύτων Παύλος Σατολιάς. [REUTERS / Stelios Misinas] 

Με τον συνεταιρισμό Καλαβρύτων συνεργάζονται 1.200 κτηνοτρόφοι. Το προϊόν τους έχει την πρωτοκαθεδρία στην ελληνική αγορά και πλέον έχουν ξεκινήσει μια προσπάθεια προώθησης στο εξωτερικό, όπως στη Γαλλία, στην Αγγλία, αλλά και στις ΗΠΑ. Ελπίζει σε εξαίρεση της φέτας από τους δασμούς, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν. «Θεωρούμε ότι το προϊόν είναι μοναδικό και δεν πρέπει να λείπει από το εξωτερικό», τονίζει.

Ο εισαγωγέας

Στις ΗΠΑ, ο Κώστας Μάστορας προσεγγίζει την κατάσταση που έχει ήδη διαμορφωθεί στο διεθνές εμπόριο από την πλευρά του εισαγωγέα. Τη δεκαετία του ’80 άνοιξε πρώτα ένα μικρό μπακάλικο, το οποίο αργότερα εξελίχθηκε στο σούπερ μάρκετ Titan. Παράλληλα, η εισαγωγική του εταιρεία Optima βασίζεται κατά 90% σε προϊόντα που φθάνουν από την Ελλάδα. «Κανείς δεν έχει μια στρογγυλή μπάλα για να δει τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον», λέει στην «Κ» και τονίζει ότι η αβεβαιότητα δεν είναι σύμμαχος στη δουλειά τους.

Κι αν αλλάξει γνώμη; «Οσα φορτία μπορούσα, τα έφερα στις ΗΠΑ. Για οτιδήποτε βρισκόταν ήδη εν πλω θα ισχύσει το παλιό καθεστώς. Αλλά τι θα γίνει μετά, εάν τον Μάιο ή τον Ιούλιο αλλάξει γνώμη;», αναρωτιέται σχετικά με τη δασμολογική πολιτική του Τραμπ ο εισαγωγέας Κώστας Μάστορας.

«Το επιχειρείν έχει μία βασική προϋπόθεση, πρέπει να υπάρχουν σταθερές παράμετροι. Τώρα δεν ξέρουμε τι θα ξημερώσει. Οσα φορτία μπορούσα, τα έφερα στις ΗΠΑ. Για οτιδήποτε βρισκόταν ήδη εν πλω θα ισχύσει το παλιό καθεστώς. Αλλά τι θα γίνει μετά, εάν τον Μάιο ή τον Ιούλιο αλλάξει γνώμη;», αναρωτιέται σχετικά με τη δασμολογική πολιτική του Τραμπ.

Ο κ. Μάστορας εξηγεί ότι στις συμφωνίες που κλείνουν με άλλους συνεργάτες τους στην αγορά οι τιμές αλλάζουν ανά εξάμηνο, όχι ανά μήνα. «Είμαι δεσμευμένος σε τιμές που έδωσα στις αρχές Ιανουαρίου και όποια διαφορά προκύψει στην πορεία θα πρέπει να την αποδεχθώ», επισημαίνει. Προσπαθεί πάντως να παραμείνει αισιόδοξος λέγοντας ότι τα ελληνικά προϊόντα θα καταφέρουν να ξεπεράσουν και αυτή την κρίση.

Πίσω στην πολιτεία του Κονέκτικατ, ο Αναστάσιος Δούκας θυμάται με ικανοποίηση, ίσως και κάποια δόση νοσταλγίας, τα πρώτα του βήματα στην αμερικανική αγορά. Επισημαίνει πόσο ανταγωνιστικά είναι τα πράγματα στις ΗΠΑ, καθώς «όλοι θέλουν να πουλήσουν εκεί». «Το ελεύθερο εμπόριο είναι το καλύτερο και δημιουργεί δουλειές από όλες τις πλευρές», λέει. «Κι εγώ προϊόν της παγκοσμιοποίησης είμαι».

Κεντρική φωτό: Στα Καλάβρυτα, ο Αγροτικός Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός ξεκίνησε στα τέλη του 2024 τις πρώτες επαφές με τις ΗΠΑ για να διοχετεύσει τη φέτα του στην αμερικανική αγορά. Μετά τις εξαγγελίες των δασμών ο πρόεδρος του συνεταιρισμού, Παύλος Σατολιάς, λέει ότι υπήρξε μια πρώτη «παγωμάρα». Ελπίζει ότι η φέτα θα εξαιρεθεί. [REUTERS / Stelios Misinas]

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ