Γεωπολιτικό και οικονομικό σωσίβιο στη Μόσχα πετάει η Κίνα με τον αγωγό Power of Siberia 2

Τετάρτη, 3 Σεπτεμβρίου, 2025

Χρήστος Στασινόπουλος

Μπορεί η συμφωνία μεταξύ Κίνας και Ρωσίας για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Power of Siberia 2 να έχει τραβήξει το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ, όμως αυτό δεν αφορά τόσο στο ίδιο το έργο, όσο στο ότι αυτό σηματοδοτεί μια γεωπολιτική αλλαγή

Το ένα μετά το άλλο τα δημοσιεύματα των διεθνών μέσων ενημέρωσης, αλλά και οι αναλυτές, παρουσιάζουν ως ιστορική τη νομικά δεσμευτική συμφωνία ανάμεσα στη Ρωσία και την Κίνα για την κατασκευή του αγωγού Power of Siberia 2. Αυτό που όμως δεν τονίζεται ιδιαίτερα, είναι πρώτον ότι η υπογραφή της συμφωνίας δεν σημαίνει ότι οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει σε όλα σχετικά με τον αγωγό και την προμήθεια, και δεύτερον ότι το έργο έχει περισσότερη πολιτική και γεωπολιτική σημασία για τις δύο χώρες, αλλά και οικονομική για την Μόσχα,  παρά πρακτική ουσία για την Κίνα.

Βιαστική η ανακοίνωση της συμφωνίας

Αυτό τουλάχιστον καταδεικνύει το γεγονός πως η συμφωνία υπεγράφη βιαστικά, χωρίς οι δύο πλευρές να έχουν συμφωνήσει για την τιμολόγηση, αλλά και ότι παρότι ο σχεδιασμός του αγωγού από την ρωσική ηγεσία είναι συνυφασμένος με την ρωσική ενεργειακή πολιτική απέναντι στην Ευρώπη ήδη από το 2014 -όταν και σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές έγιναν οι πρώτες συζητήσεις για αυτόν μεταξύ των δύο πλευρών- η συμφωνία ήρθε μόνο όταν πλέον η Μόσχα αισθάνθηκε πιεσμένη από το «κλείσιμο» της ευρωπαϊκής αγοράς όπου επί δεκαετίες πουλούσε πανάκριβα -σε σχέση με τις τιμές που δίνει στην Κίνα– το φυσικό της αέριο.

Πως όμως φτάσαμε η Ρωσία να χρειάζεται μια συμφωνία με την Κίνα, που κατά τα φαινόμενα θα γίνει με τους όρους του Πεκίνου, ενώ μέχρι πρότινος ήταν αυτή που εμφανιζόταν να κρατάει τα χαρτιά στο ζήτημα της ενέργειας;

 

Η Ουκρανία και το ιστορικό ενός ντιλ που άργησε πολύ

Είναι 2014 και ο πόλεμος στην Ουκρανία, με την Ρωσία να επικεντρώνεται στην Κριμαία και το Ντονμπάς, έχει ξεκινήσει. Η ρωσική ηγεσία πιέζει αφόρητα την ουκρανική πλευρά, παρότι ακόμα οι στρατιώτες της που δρούσαν εντός του ουκρανικού εδάφους δεν έφεραν διακριτικά. Το πολιτικό παιχνίδι έχει πάρει φωτιά σε διεθνές επίπεδο, με τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης να βρίσκονται στο χαμηλότερο μέχρι τότε σημείο τους εδώ και δεκαετίες.

Η ρωσική εμπλοκή στην Ουκρανία (πριν από αυτό είχαν υπάρξει αρκετές τριβές ανάμεσα στην Ρωσία και την ΕΕ για τον τρόπο με τον οποίο η Μόσχα χρησιμοποιούσε την ενέργεια για να ασκεί πολιτική) ωθεί την τότε ευρωπαϊκή ηγεσία να επιταχύνει τις αλλαγές που συζητούσε στην ενεργειακή πολιτική της. Τον Ιούνιο του 2014 η Επιτροπή ζητάει και παίρνει μια έκθεση από συμβούλους με τίτλο «Η Εξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό αέριο: Πως μια ενσωματώμενη ευρωπαϊκή πολιτική μπορεί να την περιορίσει».

Η σύγκρουση στην Ουκρανία που έχει ήδη πάρει διαστάσεις, απειλεί ανοιχτά πλέον την ενεργειακή ασφάλεια των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς η Ουκρανία παραδοσιακά παίζει κομβικό ρόλο στην τροφοδοσία της ηπείρου με αέριο από την Ρωσία αφού οι βασικοί αγωγοί περνούν από το έδαφος της. Το πρόβλημα αυτό είχε εντοπιστεί αρκετά χρόνια νωρίτερα καθώς οι έριδες ανάμεσα στο Κίεβο και την Μόσχα για το αέριο είχαν ωθήσει την Ρωσία να κλείσει την στρόφιγγα για μερικές μέρες ήδη από το μακρινό 2009, όμως οι εξελίξεις στην Ουκρανία το έκαναν πλέον πιεστικό.

Καθώς το 2014 στις Βρυξέλλες η ηγεσία της ΕΕ ζητούσε συμβουλές πως να απεμπλακεί από την ρωσική ενέργεια και έψαχνε τρόπους να δημιουργήσει μια πιο ενοποιημένη αγορά ενέργειας βασισμένη σε ανανεώσιμες πηγές, η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Κίνας (CNPC) υπέγραφε μια προκαταρκτική συμφωνία με τη Gazprom για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Altai (δυτική διαδρομή) αξίας 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο οποίος όταν θα κατασκευαζόταν θα μετέφερε 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως για 30 χρόνια από τη δυτική Σιβηρία στην επαρχία Σιντζιάνγκ.

Επί πέντε χρόνια ο αγωγός ήταν εκτός συζήτησης

Το έργο τότε παγώνει πλήρως μέχρι το 2019, οπότε οι δύο πλευρές αποφάσισαν να ξεκινήσουν τις συζητήσεις ουσιαστικά σε νέα βάση και από το μηδέν, αφού η Ευρώπη δεν κατάφερνε εν τοις πράγμασι να απαγγιστρωθεί από το ενεργειακό κλοιό της Μόσχας. Έκτοτε έγιναν κάποιες μικρές κινήσεις, όπως ίδρυση σχετικής εταιρείας – οχήματος στην Μογγολία αλλά και υπογραφές τεχνικών λεπτομερειών για την κατασκευή του αγωγού-, που όμως δεν κινήθηκαν με την ταχύτητα που θα ήθελε η Μόσχα για να αποσβέσει σημαντικό μέρος του κόστους του πολέμου στην Ουκρανία άμεσα. Σύμφωνα με όλες τις αναφορές το βασικό πρόβλημα είναι αυτό που υπάρχει και τώρα, το θέμα της τιμής (αυτό είχε αποτρέψει σύμφωνα με αναφορές από το 2020, το 2021, το 2022 και το 2023 οποιεσδήποτε ανακοινώσεις).

Το ενδιαφέρον είναι ότι όλο αυτό το διάστημα, καθώς οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί, προχωρούσαν ουσιαστικά στον περιορισμό της εξάρτησης της ευρωπαϊκής αγοράς από το ρωσικό φυσικό αέριο, ο Βλαντίμιρ Πούτιν υποστήριζε ανά τακτά χρονικά διαστήματα πως η Ρωσία θα πωλήσει στις αγορές της Ασίας το αέριο που προοριζόταν για τις ευρωπαϊκές χώρες και συγκεκριμένα από τα κοιτάσματα της χερσονήσου Γιαμάλ. Πιθανότατα είχε στον μυαλό του αυτόν τον αγωγό ή γενικότερα να προσπαθήσει να πουλήσει περισσότερο αέριο στην Κίνα.

Ο αγωγός αυτός που υπολόγιζαν να κατασκευάσουν οι δύο πλευρές, είναι ο ίδιος με τον Power of Siberia 2 -παρότι έχουν γίνει κάποιες αλλαγές στην διαδρομή με επιμονή της Κίνας (δεν θα καταλήγει πλέον στην Σιντζιάνγκ, αλλά θα πηγαίνει προς την κατεύθυνση του Πεκίνου)- και όλα αυτά τα χρόνια έμενε στα χαρτιά (αρχικά το 2015 η Μόσχα επικαλέστηκε την επιβράδυνση της ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας) κυρίως εξαιτίας διαφωνιών για τις λεπτομέρειες του έργου.

Οι ανακοινώσεις πλέον μιλούν για έναν αγωγό που θα περνάει από την Μογγολία, θα μπορεί να μεταφέρει από τα κοιτάσματα της Δυτικής Σιβηρίας έως και 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως και το κόστος του αναμένεται να ξεπεράσει τα 400 δισεκατομμύρια δολάρια (που ήταν το κόστος του άλλου αγωγού Ρωσίας- Κίνας του Power of Siberia 1). Το πραγματικό κόστος θα ανακοινωθεί όταν η Gazprom και η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Κίνας καταλήξουν στις λεπτομέρειες όσον αφορά στην τιμολόγηση και στο ποια πλευρά θα αναλάβει ποιο κομμάτι του έργου.

Το Πεκίνο χτυπάει το γκονγκ και η «αρκούδα» χορεύει

Καταλύτης εξελίξεων για την υπογραφή της συμφωνίας πάντως, εκτιμάται ότι είναι η ένταση στη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα ο πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και στο Ιράν προ μηνών, που θορύβησε ιδιαίτερα το Πεκίνο, το οποίο αγοράζει τεράστιες ποσότητες από την περιοχή μέσω του Ιράν και των Στενών του Ορμούζ. Επί του παρόντος, περίπου το ένα τρίτο των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου της Κίνας προέρχεται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ. Μετά από την αναταραχή στην περιοχή που προκάλεσε η επίθεση του Ισραήλ και των ΗΠΑ στο Ιράν, έκανε πιο θετικό το Πεκίνο προς την περαιτέρω ενίσχυση της σχέσης του με την Ρωσία, τόσο μέσω του αγωγού που ετοιμάζεται, όσο και μέσω αύξησης των παραγγελιών από τον τον Power of Siberia 1.

Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό, πως ουσιαστικά παρότι η συμφωνία είναι νομικά δεσμευτική, όπως διατρανώνει η Μόσχα, ουσιαστικά υπάρχει ακόμα δρόμος για την υλοποίηση του έργου, αφού στην καλύτερη περίπτωση ο αγωγός θα ξεκινήσει να λειτουργεί μετά το 2030. Η ανακοίνωση της συμφωνίας αυτή την περίοδο, μοιάζει περισσότερο με μια παραχώρηση της Κίνας προς την Ρωσία, καθώς καταδεικνύει την πρόθεση της να την στηρίξει απέναντι στις πιθανές νέες κυρώσεις από τις ΗΠΑ, αλλά και της ΕΕ, για την Ουκρανία ενώ παράλληλα της προσφέρει μια νέα γραμμή χρηματοδότησης (στο μέλλον) για να ξαναφτιάξει κάπως την οικονομία της που έχει μετατραπεί σε πολεμική και παρουσιάζει σημάδια έντονης επιβράδυνσης.

Από την πλευρά της η Κίνα αναμένει προφανώς ότι θα πετύχει να επιβάλλει τους όρους της, ενώ αντίστοιχα στέλνει και ένα μήνυμα ανυπακοής στην Ουάσινγκτον ότι δεν φοβάται τις απειλές Τραμπ για κυρώσεις και δασμούς προς τις χώρες που κάνουν «μπίζνες» με την Ρωσία στο θέμα της ενέργειας. Η Κίνα, πρόσφατα ξεκίνησε να παραλαμβάνει φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου από το υπό κυρώσεις ρωσικό έργο LNG 2, ακριβώς για να διαμυνήσει ότι μπορεί να αντισταθεί στις πιέσεις της Δύσης για απομόνωση της Μόσχας, όμως από τις κινήσεις της φαίνεται ότι ζητά επίσης σημαντικές εκπτώσεις από τη Ρωσία. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι αναλυτές εκτιμούν πως στην όποια συμφωνία η Κίνα συνυπολογίζει ότι σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα εξαιτίας των επενδύσεων της σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά και στα πυρηνικά, θα καλύπτει το σημαντικότερο μέρος των ενεργειακών αναγκών της.

Τραμπ: «Δεν με φοβίζει ο άξονας»

Για το ζήτημα της προσέγγισης Ρωσίας – Κίνας, αλλά και για την στάση της Ρωσίας στο ζήτημα της Ουκρανίας, έκανε παρέμβαση και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Το σχόλιο αυτό του Ρεπουμπλικάνου προέδρου πως «δεν ανησυχώ καθόλου» για τον αξόνα εναντίον των ΗΠΑ στη ραδιοφωνική εκπομπή του Σκοτ Τζένινγκς έγινε αφού ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ υποδέχτηκε τους ηγέτες του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, συμπεριλαμβανομένου και του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, στη σύνοδο κορυφής που διεξήχθη στην Τιαντζίν.

Ο Τραμπ είπε για άλλη μια φορά ότι είναι «πολύ δυσαρεστημένος» με τον Πούτιν, προσθέτοντας – χωρίς διευκρινίσεις – ότι η κυβέρνησή του σχεδιάζει να κάνει κάτι για να μειωθούν οι θάνατοι στον πόλεμο στην Ουκρανία. «Eίμαι πολύ δυσαρεστημένος με τον Πούτιν, αυτό μπορώ να πω και θα κάνουμε κάτι για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ζήσουν» είπε.

TO BHMA