Όλη η αλήθεια για τα αυτοκινούμενα τροχόσπιτα

 Κυριακή, 18 Μαΐου, 2025

Υπό διωγμό βρίσκεται από την αρχή του χρόνου μια κατηγορία οχημάτων και παράλληλα ένα σημαντικό τουριστικό προϊόν της χώρας μας. Τι ισχύει στο εξωτερικό και η λύση του camper stop

Μιχάλης Σταυρόπουλος

Ο νόμος 5170 που δημοσιεύτηκε στις 20 Ιανουαρίου του 2025 και αφορά τον τουρισμό γενικότερα, ήρθε μέσα από ένα άρθρο του να κηρύξει τον πόλεμο κατά των αυτοκινούμενων τροχόσπιτων. Κι αυτό γιατί τους απαγορεύεται η στάθμευση σε αρχαιολογικούς χώρους, παραλίες, παρυφές δημόσιων δασών και εν γένει κοινόχρηστους χώρους, καθώς και η δωρεάν φιλοξενία πέραν του ενός τροχόσπιτου από ιδιώτες. Παρότι έχουν μεσολαβήσει τρεις μήνες από την ψήφιση του νόμου, αυτό δεν έγινε αντιληπτό από την κοινότητα των «τροχοσπιτάδων», παρά μόνο πρόσφατα, γιατί, όπως ισχυρίζονται δεν πραγματοποιήθηκε διαβούλευση για το επίμαχο αυτό «άρθρο 27».

Το θέμα ήρθε στην επιφάνεια μέσα από το ρεπορτάζ της «Κ» το οποίο αποκάλυπτε ότι πριν από μερικές μέρες επιβλήθηκε πρόστιμο σε τρία αυτοκινούμενα που στάθμευσαν στο κοινοτικό πάρκινγκ της Ακράτας. Το πρόστιμο που ορίζει ο νόμος διαμορφώνεται στα 300 ευρώ, ενώ οι σχετικές κυρώσεις προβλέπουν ακόμα και φυλάκιση 3 μηνών.

«Ερχεται να βάλει τάξη»

Σε τηλεοπτική της συνέντευξη η υπουργός Τουρισμού, Ολγα Κεφαλογιάννη, ανέφερε πως ο νόμος έρχεται να βάλει μια τάξη στο πρόβλημα της κατάληψης κάποιων παραλιών από αυτοκινούμενα, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται η πρόσβαση σε αυτές των επισκεπτών και να τίθενται θέματα ρύπανσης. Επισήμανε ακόμα ότι το πλαίσιο για τον τρόπο που λειτουργεί το camping ισχύει από το 1976 και πως ο σχετικός νόμος ήρθε να διαχωρίσει τις γκρίζες ζώνες μεταξύ στάθμευσης και παραμονής σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Οι γκρίζες ζώνες στο συγκεκριμένο θέμα μάλλον αυξήθηκαν σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Ακη Τεμπερίδη, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει, μαζί με την οικογένειά του, δύο φορές τον γύρο του κόσμου. Στα περίπου 10 χρόνια που διήρκεσε το ταξίδι τους, τις περισσότερες βραδιές τις πέρασαν μέσα στο εκάστοτε μεταφορικό τους μέσο, αρχικά σε ένα SUV με σκηνή οροφής και στη συνέχεια σε ένα μεγάλο 4κίνητο αυτοκινούμενο.Ο δημοσιογράφος Ακης Τεμπερίδης έχει πραγματοποιήσει, μαζί με την οικογένειά του, δύο φορές τον γύρο του κόσμου.

Στα περίπου 10 χρόνια που διήρκεσε το ταξίδι τους, τις περισσότερες βραδιές τις πέρασαν μέσα στο εκάστοτε μεταφορικό τους μέσο.

Οι κανόνες της στάθμευσης στο εξωτερικό

Ποιοι είναι, λοιπόν, οι κανόνες της στάθμευσης ενός αυτοκινούμενου, στις 5 ηπείρους όπου έχει ταξιδέψει; «Σε όλον τον κόσμο, ειδικά στις τουριστικές περιοχές, απαγορεύεται μεν η ελεύθερη κατασκήνωση, δηλαδή το να στήσεις μια σκηνή σε μη ελεγχόμενο χώρο, όμως όσο αφορά τα αυτοκινούμενα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αν δεν ανοίξεις την τέντα και αν δεν απλώσεις έξω καθίσματα και τραπέζια, μπορείς απλά να παρκάρεις, όπως με ένα οποιοδήποτε άλλο επιβατικό αυτοκίνητο, αφού δεν είναι εύκολο να διαχωριστεί η στάθμευση από την κατασκήνωση», επισημαίνει ο Ακης. 

Υπουργείο Τουρισμού: Τι απαντά για τον νόμο για τα τροχόσπιτα

Αυτό μέχρι πρότινος ήταν το πλαίσιο το οποίο ίσχυε για τα αυτοκινούμενα και στη χώρα μας. Ο νόμος που υπήρχε από το 2014 προσδιόριζε ότι δεν μπορείς να εγκαταστήσεις σκηνή και τροχόσπιτο σε αρχαιολογικούς χώρους, σε γυαλούς και παρυφές δημόσιων δασών. Αν θεωρήσουμε το αυτοκινούμενο όχημα ως τροχόσπιτο, τότε η απαγόρευση για την οποία μιλάμε σήμερα υπήρχε ήδη. Στην πράξη ποτέ δεν είχε επιβληθεί πρόστιμο σε κάποιο αυτοκινούμενο γιατί είχε σταθμεύσει σε μία από τις «απαγορευμένες» περιοχές. Ο νόμος πιο πολύ είχε τη λογική να μην πας και παρατήσεις, για παράδειγμα σε μια παραλία ένα ρυμουλκούμενο τροχόσπιτο και στη συνέχεια ακολουθήσει το παράδειγμα κάποιος άλλος. 

Στη Γερμανία τα αυτοκινούμενα με μεικτό βάρος κάτω από 7,5 τόνους μπορούν να σταθμεύουν χωρίς κάποιον περιορισμό, ενώ εκείνα άνω των 7,5 τόνων μόνο τις εργάσιμες μέρες και για το χρονικό διάστημα 06:00-22:00

Οσο για τις κατοικημένες περιοχές, εκεί το κανονιστικό πλαίσιο ορίζεται από το άρθρο 34 του ΚΟΚ. Κι εκεί παρατηρείται μια αντίφαση, γιατί ενώ τα αυτοκινούμενα οδηγούνται με ερασιτεχνικό δίπλωμα (ισχύει για οχήματα κάτω των 3,5 τόνων), στο θέμα της στάθμευσης στην πόλη, αντιμετωπίζονται ως… φορτηγά. Οπως δηλαδή τα οχήματα άνω των 3,5 τόνων, τα οποία απαγορεύεται να σταθμεύσουν σε ένα σημείο περισσότερο από 24 ώρες. Σε κάθε περίπτωση, η συγκεκριμένη διάκριση δεν φάνηκε να ενόχλησε τους περιηγητές, που τη μία μέρα μπορεί να βρίσκονταν στο Ναύπλιο και την επομένη στη Σπάρτη. Οι περισσότεροι εξ ημών, μάλιστα, μπορεί να θεωρούμε θεμιτό τον συγκεκριμένο περιορισμό, κρίνοντας ότι ένα τόσο ογκώδες όχημα δεν θα έπρεπε να καταλαμβάνει για πολλές μέρες ένα συγκεκριμένο χώρο στάθμευσης. Ας δούμε όμως τι προβλέπεται στη Γερμανία για τη στάθμευση των κάθε λογής τροχόσπιτων: Τα αυτοκινούμενα με μεικτό βάρος κάτω από 7,5 τόνους μπορούν να σταθμεύουν χωρίς κάποιον περιορισμό, ενώ εκείνα άνω των 7,5 τόνων μόνο τις εργάσιμες μέρες και για το χρονικό διάστημα 06:00-22:00. Αντίστοιχα, για τα ρυμουλκούμενα τροχόσπιτα επιτρέπεται η στάθμευση με μέγιστη διάρκεια δύο εβδομάδων στο ίδιο σημείο. Τέλος, επισημαίνεται ότι απαγορεύεται η στάθμευση, ακόμα κι αν δεν υπάρχει σχετικό απαγορευτικό σήμα, όταν μπορεί να δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα ασφάλειας, για παράδειγμα μπροστά σε σχολεία.  

Το παράδειγμα της Πορτογαλίας

Αξίζει να δούμε το παράδειγμα μιας άλλης χώρας που χρειάστηκε να λάβει ανάλογα μέτρα, το έκανε όμως με έναν πιο οργανωμένο τρόπο.

Τον Αύγουστο του 2021, η Πορτογαλία θέσπισε τον νόμο 66/2021, ο οποίος απαγόρευσε τη διανυκτέρευση των αυτοκινούμενων τροχόσπιτων εκτός εξουσιοδοτημένων περιοχών.

Ταυτόχρονα όμως επένδυσε στην ανάπτυξη υποδομών φιλοξενίας camper. Ετσι, δημιουργήθηκαν δημοτικές περιοχές στάθμευσης, γνωστές ως «ASA» (Αreas de Servico para Autocaravanas), που προσφέρουν υπηρεσίες όπως απόρριψη λυμάτων και φόρτιση μπαταριών με χαμηλό κόστος.

Επιπλέον, αναπτύχθηκαν πλατφόρμες όπως το Portugal EasyCamp και το HomeCamper, που επιτρέπουν σε ιδιώτες να προσφέρουν χώρους στάθμευσης με βασικές παροχές, προωθώντας μια πιο βιώσιμη μορφή τουρισμού.

Η εμπειρία, λοιπόν, της Πορτογαλίας δείχνει ότι η επιτυχημένη διαχείριση του τουρισμού των camper απαιτεί ισορροπία μεταξύ ρυθμιστικών μέτρων και ανάπτυξης κατάλληλων υποδομών. Θέλουμε να ελπίζουμε πως μέχρι να ξεκινήσει η τουριστική σεζόν θα γίνουν οι απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις.

Το πνεύμα του νομοθέτη

Η υπουργός Τουρισμού, σε αρκετές τηλεοπτικές της συνεντεύξεις αναφέρει πως οι σχετικοί περιορισμοί αφορούν τη διανυκτέρευση και όχι τη στάθμευση. Αυτή όμως η διευκρίνιση δεν αποτυπώνεται κάπου στον «5170». «Είναι κατανοητή η προσπάθεια του νομοθέτη να ελέγξει το θέμα της στάθμευσης των αυτοκινούμενων, ώστε να μη γίνεται κατάχρηση, και να καταλαμβάνουν ολόκληρες παραλίες», επισημαίνει ο Ακης Τεμπερίδης και συμπληρώνει: «Ομως το κακό είναι ότι ο νέος νόμος απαγόρευσε τη στάθμευση, πέρα από τους συγκεκριμένους τουριστικούς χώρους όπου αρχικά προβλεπόταν, ακόμα και στους “εν γένει κοινόχρηστους χώρους”. Αρα παντού».

Ερχομαι δηλαδή από την Ιταλία με το αυτοκινούμενό μου και δεν είμαι σε θέση να επισκεφθώ έναν αρχαιολογικό χώρο, δεν μπορώ να παρκάρω παρά μόνο σε ένα βενζινάδικο, σε ένα σούπερ μάρκετ και στο σπίτι του φίλου μου

Ο νόμος απαγορεύει τη δωρεάν φιλοξενία πέραν του ενός τροχόσπιτου από ιδιώτες.

»Ερχομαι δηλαδή από την Ιταλία με το αυτοκινούμενό μου και δεν είμαι σε θέση να επισκεφθώ έναν αρχαιολογικό χώρο, δεν μπορώ να παρκάρω παρά μόνο σε ένα βενζινάδικο, σε ένα σούπερ μάρκετ και στο σπίτι του φίλου μου. Κι εκεί πάλι επιτρέπεται μόνο ένα αυτοκινούμενο. Δεν μπορεί δηλαδή κάποιος να έχει αυτοκινούμενο και να φιλοξενήσει έναν φίλο του ή συγγενή με ένα αντίστοιχο όχημα». Πράγματι, η εγχώρια κοινότητα των αυτοκινούμενων παραδέχεται ότι έπρεπε να γίνει κάτι, γιατί μετά την πανδημία σημειώθηκε μια έκρηξη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στον συγκεκριμένο τρόπο διακοπών. Στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι ταξινομημένα 2,8 εκατ. αυτοκινούμενα (περί τα 1.500 στη χώρα μας), από τα οποία κάπου 50.000 έκαναν πέρυσι διακοπές στην Ελλάδα. Για να έχει κανείς μια αίσθηση της αυξητικής τάσης των συγκεκριμένων επισκεπτών, ένα μεγάλο κάμπινγκ της Χαλκιδικής, το 2021 φιλοξένησε 6.264 κατασκηνωτικά οχήματα (αυτοκινούμενα και ρυμουλκούμενα τροχόσπιτα) και το 2024 έφτασαν τα 11.944.

Η λύση των Camper stop

Στην επίκληση της δικαιολογίας πως ο νέος νόμος έρχεται να λύσει για το ευρύ κοινό το θέμα της προσβασιμότητας των (κατειλημμένων από camper) παραλιών, κάποιοι αντιτείνουν το πρόβλημα του καθολικού αποκλεισμού των παραθεριστών από παραλίες στις οποίες έχουν ανεγερθεί μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες. 

Μήπως, λοιπόν, η εκάστοτε ευαισθησία για την προσβασιμότητα των παραλιών έχει να κάνει με το πόσο προσοδοφόρα είναι η αντίστοιχη μορφή τουρισμού; Με άλλα λόγια, είναι κυρίαρχη η άποψη πως τα αυτοκινούμενα που επισκέπτονται τη χώρα μας (φορτωμένα με τρόφιμα, ακόμα και νερά) δεν αφήνουν πίσω τους κάποιο έσοδο, πέρα από τα απορρίμματά τους.

Υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από long term ταξιδιώτες, van lifers που έβγαλαν κάποια βίντεο και όλο αυτό έχει κυκλοφορήσει στην κοινότητα των αυτοκινούμενων

Ο κ. Αντώνης Ζαμπέτας, που εδώ και δεκαετίες ασχολείται με το εμπόριο αυτοκινούμενων, διαφωνεί με αυτήν την προσέγγιση, πιστεύοντας πως πολλοί από τους campers ξοδεύουν ακόμα και 50 με 80 ευρώ την ημέρα, ενώ θεωρεί πως ο νέος νόμος έχει δυσφημίσει τη χώρα μας στο εξωτερικό. Υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από long term ταξιδιώτες, van lifers που έβγαλαν κάποια βίντεο και όλο αυτό έχει κυκλοφορήσει στην κοινότητα των αυτοκινούμενων. Παρότι, λοιπόν, ο νόμος ψηφίστηκε με τη σύμφωνη γνώμη της ομοσπονδίας κάμπινγκ, πολλοί επιχειρηματίες του χώρου, σύμφωνα με τον κ. Ζαμπέτα, προβληματίζονται ότι τελικά αντί να αυξηθούν οι κρατήσεις για αυτοκινούμενα, αυτές θα περιοριστούν από τη γενικότερη διαρροή προς άλλες χώρες πιο φιλικές στα camper.

Tα camper stop προσφέρουν ένα άνετο πάρκινγκ με κάποιες στοιχειώδεις υπηρεσίες, κάποια με χρέωση και άλλα όχι. Φωτο: Shutterstock

Σε αυτό συμφωνεί και ο Ακης Τεμπερίδης. «Υστερα από ένα ανάλογο μέτρο το οποίο είχε λάβει πριν μερικά χρόνια και η Πορτογαλία, η τάση τότε στον συγκεκριμένο κύκλο ήταν “δεν πάμε Πορτογαλία, πάμε Ελλάδα, πάμε Τουρκία”». «Πολλοί θεωρούν τους ιδιοκτήτες αυτοκινούμενων τζαμπατζήδες και περιβαλλοντικά ανεύθυνους. Οταν όμως αυτοί οι άνθρωποι πληρώνουν από 70 έως 100.000 ευρώ για να αποκτήσουν ένα τέτοιο όχημα, δεν νομίζω ότι δεν έχουν τα χρήματα ώστε να πληρώσουν 20 ή 30 ευρώ για να διανυκτερεύσουν σε ένα κάμπινγκ» σχολιάζει ο κ. Ζαμπέτας. Η πραγματικότητα είναι πως τα περισσότερα κάμπινγκ δεν είναι καν σχεδιασμένα για αυτά τα οχήματα, αλλά για σκηνές. Μάλιστα η είσοδος και έξοδος από τη θέση τους απαιτεί πολλές φορές ατελείωτες μανούβρες.

Στην Αμερική υπήρχαν παντού χώροι στάθμευσης, στους οποίους είναι ελεύθερη η διανυκτέρευση των camper. Αντίστοιχα στην Ευρώπη έχει κοντά στα 9.000 camper stop και μάλιστα πιο οργανωμένα σε σχέση με την Αμερική. Κάποια από αυτά είναι με χρέωση και άλλα όχι

Αυτό που ουσιαστικά χρειάζονται οι κάτοχοι των αυτοκινούμενων είναι ένα άνετο πάρκινγκ με κάποιες στοιχειώδεις υπηρεσίες, τα οποία προσφέρουν τα λεγόμενα camper stop. «Στην Αμερική υπήρχαν παντού χώροι στάθμευσης, οι οποίοι υπάγονται στην ομοσπονδιακή υπηρεσία Bureau of Land Management και στους οποίους είναι ελεύθερη η διανυκτέρευση των camper. Αντίστοιχα στην Ευρώπη έχει κοντά στα 9.000 camper stop και μάλιστα πιο οργανωμένα σε σχέση με την Αμερική. Κάποια από αυτά είναι με χρέωση και άλλα όχι» αναφέρει ο Ακης Τεμπερίδης. Ενα camper stop προσφέρει τρία βασικά πράγματα: Νερό (ιδανικά πόσιμο), μία βάση ίνοξ στην οποία μπορείς να αδειάσεις τα γκρίζα λεγόμενα νερά όπως είναι το σαπούνι, τα λάδια, αυτά που τρέχουν απ’ την κουζίνα και απ’ τον νιπτήρα σου και τρίτον και το σημαντικότερο να αδειάσεις την κασέτα των μαύρων νερών από τη χημική τουαλέτα. Αυτά για μια τριμελή οικογένεια πρέπει να αδειάζουν κάθε περίπου τρεις μέρες. Οταν σε μια χώρα σαν την Ελλάδα δεν έχεις ανάλογες υποδομές, τα απόβλητα αυτά καταλήγουν στη φύση και αυτό είναι πρόβλημα τώρα που ο αριθμός των αυτοκινούμενων έχει πολλαπλασιαστεί. 

Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, οι διακοπές με τροχόσπιτο δεν αποτελούν μια οικονομική επιλογή αλλά έναν τρόπο ζωής

Το 2024 οι διανυκτερεύσεις των τροχόσπιτων στην Ευρώπη ανήλθαν σε 110 εκατ., από τις οποίες 72 εκατ. πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία. Η τελευταία διαθέτει 8.000 κάμπινγκ και 2.600 camper stop με 70.000 θέσεις στάθμευσης. Ο συνολικός τζίρος της βιομηχανίας τροχόσπιτων, στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι κατασκευαστές, οι έμποροι και οι τουριστικές επιχειρήσεις ανέρχεται στα 33 δισ. ευρώ. Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, οι διακοπές με τροχόσπιτο δεν αποτελούν μια οικονομική επιλογή αλλά έναν τρόπο ζωής. Ετσι, υπάρχουν ακόμα και πολυτελή κάμπινγκ τα οποία προσφέρουν υπηρεσίες αντίστοιχες με αυτές που συναντάμε σε ακριβά ξενοδοχεία. Σε κάποιες περιπτώσεις διαθέτουν ακόμα και γήπεδα γκολφ για να υποδεχθούν ευκατάστατους τουρίστες, οι οποίοι κατά τ’ άλλα αρέσκονται στο να διανυκτερεύουν στο camper τους. Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετές επιχειρήσεις που εμπορεύονται αυτοκινούμενα τροχόσπιτα και ακόμα περισσότερες οι οποίες τα νοικιάζουν. Με τα νέα δεδομένα, αυτές κινδυνεύουν με αφανισμό επειδή πολύ λίγοι θα ξοδέψουν 180 με 200 ευρώ την ημέρα για την ενοικίαση ενός αυτοκινούμενου και θα πληρώσουν επιπλέον, κάθε μέρα, το κόστος της φιλοξενίας σε ένα κάμπινγκ.

Τα υφιστάμενα κάμπινγκ δεν είναι σε θέση να φιλοξενήσουν όλα τα αυτοκινούμενα. Σε πολλούς νομούς μάλιστα δεν υπάρχουν τέτοιοι χώροι, ενώ από τις αρχές Οκτωβρίου ώς τα τέλη Απριλίου οι περισσότερες οργανωμένες κατασκηνώσεις είναι κλειστές

Σκεφθείτε επίσης κάποιον που έχει ξοδέψει 70.000 ευρώ για ένα καινούργιο αυτοκινούμενο, καταβάλλει 700 με 900 ευρώ τον χρόνο για τέλη κυκλοφορίας και αυξημένα διόδια, να του επιβάλλεται να διανυκτερεύει κάθε μέρα σε ένα κάμπινγκ. Επιπλέον, τα υφιστάμενα κάμπινγκ δεν είναι σε θέση να φιλοξενήσουν όλα τα αυτοκινούμενα. Σε πολλούς νομούς μάλιστα δεν υπάρχουν τέτοιοι χώροι, ενώ από τις αρχές Οκτωβρίου ως τα τέλη Απριλίου οι περισσότερες οργανωμένες κατασκηνώσεις είναι κλειστές.

Καθώς το van life κίνημα δεν έχει να κάνει μόνο με τις καλοκαιρινές διακοπές, η Ελλάδα θα μπορούσε να προσελκύσει κάποιους από τους χιλιάδες campers, που ταξιδεύουν όλο τον χρόνο. Φωτ.: Shutterstock

Ας σημειωθεί πως το van life κίνημα δεν έχει να κάνει μόνο με τις καλοκαιρινές διακοπές. Υπάρχουν συνταξιούχοι ή φοιτητές που μπορεί να ταξιδεύουν όλο τον χρόνο. Αρα σε μία περίοδο off-season που θα μπορούσαμε να προσελκύσουμε κάποιους από τους τουλάχιστον 200 χιλιάδες Γερμανούς campers, οι οποίοι ξεχειμωνιάζουν στην Ισπανία, εμείς τους γυρίζουμε την πλάτη όπως και στην πλειονότητα των ιδιοκτητών αυτοκινούμενων. «Προσωπικά δεν με ενοχλεί τόσο το κομμάτι της απώλειας εσόδων» λέει ο Ακης Τεμπερίδης, «όσο ο ολοκληρωτισμός του νόμου ο οποίος εντέλει διαχειρίζεται ένα θέμα του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, όπως είναι η στάθμευση. Αντί, λοιπόν, της συνολικής απαγόρευσης, θα μπορούσε κατά περίπτωση με ειδική σήμανση, να εξειδικευθούν οι χώροι όπου δεν θα επιτρέπεται η στάθμευση των συγκεκριμένων οχημάτων. Θα μπορούσε επίσης να υπάρχει χρονικός περιορισμός μέσα στη μέρα (π.χ. μετά τις 22:00) ή ακόμα και ημερολογιακός αποκλεισμός, για παράδειγμα από 15/6 έως 15/9».

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ