Δευτέρα, 26 Μαΐου, 2025
Ημερομηνία: 1η Μαΐου 1865. Έναν χρόνο μετά την ίδρυση του Εθνικού Κοιμητηρίου του Άρλινγκτον στη Βιρτζίνια, ένα άλλο κοιμητήριο, 856 χιλιόμετρα νοτιότερα, άρχιζε να γράφει Ιστορία. Βρισκόταν στο Τσάρλεστον της Νότιας Καρολίνας και αποτέλεσε τον τελικό τόπο ανάπαυσης για περισσότερους από 200 Αφροαμερικανούς στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο.
Αυτό που συνέβη πριν από περίπου 160 χρόνια έμεινε θαμμένο για πάνω από έναν αιώνα, μέχρι που ένας λευκός καθηγητής του Πανεπιστημίου Γέιλ ανακάλυψε ότι οι Αφροαμερικανοί ήταν εκείνοι που ίδρυσαν αυτό που σήμερα εκατομμύρια Αμερικανοί γνωρίζουν ως Ημέρα Μνήμης (Memorial Day).
Η ιστορία αυτή, που είχε διαγραφεί από την επίσημη ιστοριογραφία, προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα και κλόνισε την υπερηφάνεια λευκών πόλεων που για δεκαετίες ισχυρίζονταν πως εκείνες ήταν η γενέτειρα μιας από τις πιο ιερές εθνικές εορτές των Ηνωμένων Πολιτειών.
Καμία από τις διεκδικήσεις για την προέλευση της Ημέρας Μνήμης δεν συμπεριελάμβανε την αφροαμερικανική αφήγηση. Σήμερα, το παλιό Κοιμητήριο της Ένωσης είναι ένα πάρκο 60 στρεμμάτων στο κυρίως λευκό Τσάρλεστον. Μέσα στους κήπους, τις λίμνες, το κιόσκι και το σιντριβάνι, υπάρχει μια μπρούντζινη πλάκα που αναγνωρίζει το πάρκο ως το σημείο της πρώτης Ημέρας Μνήμης, εκεί όπου χιλιάδες άνθρωποι στόλισαν τους τάφους Αφροαμερικανών στρατιωτών που είχαν αναταφεί εκεί, αφού πρώτα είχαν ταφεί μαζικά από Συνομόσπονδους στρατιώτες το 1865.
Οι οικογένειες των στρατιωτών πραγματοποίησαν παρέλαση και στόλισαν τους τάφους την 1η Μαΐου 1865. Τότε, το γεγονός ονομαζόταν «Ημέρα Διακόσμησης» (Decoration Day). Σήμερα είναι γνωστό ως Memorial Day, μετά τη νομοθετική πράξη του Κογκρέσου το 1968, που καθιέρωσε την ημέρα ως επίσημη ομοσπονδιακή αργία από το 1971.
Στις μέρες μας, η Ημέρα Μνήμης θεωρείται ανεπίσημα ως η αρχή του καλοκαιριού, με παραλίες και θεματικά πάρκα να ανοίγουν για τη σεζόν.
Παρά το γεγονός ότι έχει εξελιχθεί σε μέρα πικνίκ και μπάρμπεκιου, η Ημέρα Μνήμης παραμένει μια στιγμή περισυλλογής και τιμής στους πεσόντες ήρωες των πολέμων. Εδώ και δεκαετίες, πόλεις έχουν πλάσει τη δική τους αφήγηση για το πώς ξεκίνησε η εορτή, ιδίως μετά τη σιωπηρή αποσιώπηση της ιστορίας του Τσάρλεστον, που αγνόησε τις τοπικές αναφορές σε μαύρους που εγκαινίασαν μια νέα παράδοση τιμώντας τους νεκρούς στρατιώτες.
Για πολλούς Αφροαμερικανούς βετεράνους, η ημέρα αυτή φέρνει γλυκόπικρα συναισθήματα: τιμούν τους ήρωες ενός έθνους στο οποίο οι ίδιοι έχουν υποστεί δεκαετίες ρατσισμού και διακρίσεων. Παρά τις κατακτήσεις στον τομέα των πολιτικών δικαιωμάτων και της ενσωμάτωσης, πολλοί Αφροαμερικανοί εξακολουθούν να αισθάνονται μη αποδεκτοί, καθώς η ιστορία τους είτε αποκλείεται είτε αγνοείται από την εθνική αφήγηση.
Το 2001, ο Ντέιβιντ Μπλάιτ, συγγραφέας, ακαδημαϊκός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, δημοσίευσε το πολυβραβευμένο βιβλίο του «Race and Reunion: The Civil War in American Memory» («Φυλή και Επανένωση: Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Μνήμη της Αμερικής»). Όπως είπε σε τηλεφωνική συνομιλία με την εφημερίδα «Crusader» από το Γέιλ στο Κονέκτικατ, το βιβλίο ήταν το αποκορύφωμα ετών έρευνας που ξεκίνησαν όταν βρήκε έγγραφα για τους Αφροαμερικανούς στον Εμφύλιο Πόλεμο, σε αρχείο του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Εκεί, εντόπισε ένα άρθρο της εφημερίδας «New York Herald Tribune» για Αφροαμερικανούς που τιμούσαν τους νεκρούς του πολέμου. Το παλιό απόκομμα βρισκόταν κολλημένο πάνω σε ένα χαρτόνι, σε έναν φάκελο με την ένδειξη «Η Πρώτη Ημέρα Διακόσμησης», τίτλος που χρησιμοποίησε και ο ίδιος σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε σε διάφορες εφημερίδες.
«Ήμουν πολύ έκπληκτος», είπε ο Μπλάιτ. «Είπα, ‘Δόξα τω Θεώ. Ελπίζω να είναι αληθινό.’ Το ένα στοιχείο έφερε το άλλο. Συνέχισα να ψάχνω και να ψάχνω, και να που ήταν μπροστά μου.»
Η ανακάλυψη αυτή οδήγησε σε επιπλέον άρθρα από την εφημερίδα «Charleston Daily Courier» και το «New York Herald Tribune», τα οποία περιέγραφαν τις τελευταίες μέρες του Εμφυλίου και τους εορτασμούς των Αφροαμερικανών για τη νίκη του Βορρά επί του Νότου στην περίφημη οδό Meeting Street του Τσάρλεστον.
Με ζωηρές περιγραφές, το βιβλίο περιλαμβάνει και την προσωπική μαρτυρία του δημοσιογράφου της «Herald Tribune», ο οποίος κατέγραψε τις εκδηλώσεις που οδήγησαν στο πιο συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός: τον στολισμό των τάφων των πεσόντων Αφροαμερικανών στρατιωτών, οι οποίοι είχαν αναταφεί στο Κοιμητήριο της Ένωσης – σήμερα Hampton Park.
Το 2011, ο Μπλάιτ δημοσίευσε αποσπάσματα του βιβλίου στους «New York Times». Το άρθρο, με τίτλο «Η Πρώτη Ημέρα Διακόσμησης», κυκλοφόρησε και σε αρκετά διαδικτυακά Μέσα Ενημέρωσης. Έκτοτε, η ιστορία έχει συμπεριληφθεί σε απομνημονεύματα και ημερήσιες εφημερίδες σε Τσάρλεστον και Νιούαρκ, Νιου Τζέρσεϊ.
Το άρθρο της «New York Times» δημοσιεύθηκε στη συντακτική της σελίδα το 2011. Λίγα χρόνια αργότερα, ο πάστορας Άλ Σάρπτον πήρε συνέντευξη από τον καθηγητή Μπλάιτ στην εκπομπή του στη Νέα Υόρκη. Τον Μάιο του 1867, το περιοδικό «Harper’s Weekly» δημοσίευσε ένα σκίτσο λευκών πολιτών που επισκέπτονταν το Νεκροταφείο των Ενωτικών, στη σελίδα 309 του τεύχους, συνοδευόμενο από επεξηγητική λεζάντα κάτω από την εικόνα.
Ιστορικές πηγές δείχνουν ότι από τους 90.000 έως 179.000 Αφροαμερικανούς που πολέμησαν στον Εμφύλιο, περίπου 40.000 έχασαν τη ζωή τους.
Σύμφωνα με τον Μπλάιτ, κατά τον τελευταίο χρόνο του πολέμου, οι Συνομόσπονδοι στο Τσάρλεστον το 1865 είχαν μετατρέψει τον Ιπποδρόμιο και το Τζόκεϊ Κλαμπ της Ουάσιγκτον -μία πρώην φυτεία- σε υπαίθρια φυλακή. Οι συνθήκες κράτησης για τους μαύρους στρατιώτες της Ένωσης ήταν άθλιες. Πολλοί πέθαναν από ασθένειες και αφέθηκαν σε έναν ομαδικό τάφο πίσω από την εξέδρα.
Ο Μπλάιτ σημειώνει: «Είκοσι οκτώ Αφροαμερικανοί εργάτες πήγαν στον χώρο, αναταφίασαν σωστά τους νεκρούς στρατιώτες και έχτισαν ένα ψηλό φράχτη γύρω από το νεκροταφείο. Άσπρισαν τον φράχτη και κατασκεύασαν μια αψίδα στην είσοδο με την επιγραφή: «Μάρτυρες του Ιπποδρόμου».» Το μέρος έγινε γνωστό ως Union Cemetery.
Τον Μάιο του 1865, επτά ημέρες πριν ο πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν κηρύξει το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, οι ελεύθεροι πλέον μαύροι του Τσάρλεστον ήδη πανηγύριζαν την ήττα του Ρόμπερτ Ε. Λι και της Συνομοσπονδίας. Οι λευκοί είχαν εγκαταλείψει την πόλη για να γλιτώσουν από τις φλόγες του πολέμου, αλλά οι μαύροι παρέμειναν.
Περίπου 10.000 Αφροαμερικανοί, σε συνεργασία με λευκούς ιεραποστόλους, «οργάνωσαν μια αξέχαστη παρέλαση στον ιππόδρομο των πρώην δουλοκτητών». Το 54ο Σύνταγμα Έγχρωμων Πεζικάριων της Μασαχουσέτης, το οποίο ενσάρκωσε ο Ντένζελ Ουάσινγκτον στην ταινία «Glory», ήταν ανάμεσα στην πλήρη ταξιαρχία που παρέλασε στην κεντρική οδό Meeting Street της Τσάρλεστον.
Πρώτοι βάδισαν οι στρατιώτες του 21ου Συντάγματος Έγχρωμου Πεζικού των ΗΠΑ, τραγουδώντας ύμνους ελευθερίας. Ακολούθησαν 3.000 μαύρα σχολιαρόπαιδα που ξεκίνησαν την πομπή στις 9 το πρωί, κουβαλώντας αγκαλιές με ρόδα και τραγουδώντας «Το Σώμα του Τζον Μπράουν».
Πίσω τους, αρκετές εκατοντάδες Αφροαμερικανίδες κρατούσαν πανέρια με λουλούδια, στεφάνια και σταυρούς. Σύμφωνα με τον Μπλάιτ, το πλήθος μαζεύτηκε στην είσοδο του νεκροταφείου, όπου τα παιδιά τραγούδησαν «Θα Σταθούμε γύρω από τη Σημαία», τον εθνικό ύμνο και πνευματικά άσματα, πριν μαύροι ιερείς διαβάσουν αποσπάσματα από τις Γραφές.
Μετά την επίσημη τελετή αφιέρωσης, το πλήθος έκανε πικνίκ, παρακολούθησε λόγους και είδε τα τάγματα του 54ου, 34ου και 104ου Έγχρωμου Πεζικού να εκτελούν ειδική παρέλαση διπλής φάλαγγας γύρω από το νεκροταφείο.
«Αυτή ήταν η πρώτη Ημέρα Μνήμης, τη Δευτέρα 1 Μαΐου 1865», έγραψε ο Μπλάιτ στο «Race and Reunion». «Οι Αφροαμερικανοί επινόησαν την Ημέρα Μνήμης στην Τσάρλεστον της Νότιας Καρολίνας. Αυτό που δημιούργησαν ήταν η Ημέρα Ανεξαρτησίας της Δεύτερης Αμερικανικής Επανάστασης.»
Παρά το πλήθος και την κάλυψη από κάποιες εφημερίδες, η μνήμη αυτή «καταπνίγηκε από τους λευκούς κατοίκους του Τσάρλεστον, που προτίμησαν τη δική τους εκδοχή για την ημέρα», έγραψε ο Μπλάιτ. Από το 1876, όταν οι λευκοί Δημοκράτες ανέλαβαν την πολιτική εξουσία στη Νότια Καρολίνα και η ιδεολογία του χαμένου σκοπού κυριάρχησε στη δημόσια μνήμη και τις φυλετικές σχέσεις, η προέλευση της Ημέρας Μνήμης από τον ιππόδρομο χάθηκε. Περισσότερες από δώδεκα λευκές πόλεις διεκδίκησαν τον τίτλο της γενέτειρας της Ημέρας Μνήμης.
Το 1906, η εφημερίδα «Richmond Times-Dispatch» ισχυρίστηκε ότι το Ρίτσμοντ φιλοξένησε τον πρώτο στολισμό τάφου στρατιώτη του Εμφυλίου στις 3 Ιουνίου 1861. Άλλοι υποστήριξαν ότι γυναίκες στόλισαν τάφους στρατιωτών της Συνομοσπονδίας το 1862. Το 1863, το Γκέτισμπεργκ τίμησε τους πεσόντες στρατιώτες. Στο Κάρμποντεϊλ του Ιλινόις, στις 29 Απριλίου 1866, έγινε τελετή μνήμης στο τοπικό κοιμητήριο Woodlawn.
Το 1966, η πόλη Waterloo στη Νέα Υόρκη ανακηρύχθηκε επισήμως ως η γενέτειρα της Ημέρας Μνήμης με απόφαση του προέδρου Λίντον Τζόνσον, επειδή κάθε χρόνο η κοινότητα τελούσε γενική αργία, έκλειναν τα καταστήματα και οι πολίτες στόλιζαν τους τάφους στρατιωτών.
Ωστόσο, πολλοί ιστορικοί συμφωνούν πως οι ρίζες της Ημέρας Μνήμης βρίσκονται βαθιά φυτεμένες στον Εμφύλιο Πόλεμο και πως η αφήγηση του Μπλάιτ έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον ακαδημαϊκών και Μέσων Ενημέρωσης.
Το Union Cemetery δεν υφίσταται πια ως κοιμητήριο. Οι τάφοι μεταφέρθηκαν τη δεκαετία του 1880 στο εθνικό κοιμητήριο του Μπιούφορτ, στη Νότια Καρολίνα. Ο χώρος μετατράπηκε σε ζωολογικό κήπο το 1932 και έγινε το Hampton Park το 1975. Ο παλιός ιππόδρομος -η οβάλ διαδρομή- παραμένει εκεί.
Το 2010, στο πάρκο τοποθετήθηκε άγαλμα του Ντένμαρκ Βέσι, ενός από τους ιδρυτές της ιστορικής Εκκλησίας Αφροαμερικανών Μεθοδιστών Επισκοπικών Εμμανουήλ, εκεί όπου το 2015 εννέα άτομα δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια μελέτης της Βίβλου.
Το άγαλμα φιλοτέχνησε ο Έντ Ντουάιτ, πρώην υποψήφιος αστροναύτης της NASA, που δημιούργησε επίσης το άγαλμα μπροστά από το Πολιτιστικό Κέντρο Χάρολντ Ουάσινγκτον στη γειτονιά Μπρόνζβιλ του Σικάγου.
Κοντά σε μια λίμνη αντανάκλασης στο Hampton Park βρίσκεται η πλακέτα που τιμά τον χώρο όπου οι Αφροαμερικανοί τέλεσαν την πρώτη Ημέρα Μνήμης, την 1η Μαΐου 1865. Η αφιέρωση έγινε στις 31 Μαΐου 2010. Ήταν μια συγκλονιστική αναγνώριση, δεδομένου ότι το Τσάρλεστον είναι κατά κύριο λόγο λευκή πόλη και το πάρκο φέρει το όνομα του στρατηγού της Συνομοσπονδίας Γουέιντ Χάμπτον Γ΄, ενός από τους μεγαλύτερους δουλοκτήτες του Νότου.
Κατά την αφιέρωση της πλακέτας, παρών ήταν ο τότε δήμαρχος της πόλης, Τζο Ράιλι, ενώ η τελετή περιελάμβανε μπάντα χάλκινων πνευστών και αναπαράσταση του 54ου Συντάγματος της Μασαχουσέτης.
Η Ντοτ Σ. Σκοτ, πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος της NAACP, δήλωσε παρούσα στην αφιέρωση:
«Ήταν μια αποκάλυψη, γιατί δεν το γνώριζα. Σκεφτόμουν, όλοι αυτοί οι μαύροι στρατιώτες τιμώνται εδώ και ήταν σαν να βρισκόμουν πάνω σε τάφους ανθρώπων που δεν είχα ποτέ γνωρίσει.»
Πηγή: https://naacplosangeles.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου