Γιατί διαφέρει ο καρκίνος του προστάτη

 Τρίτη, 27 Μαΐου, 2025

Ο ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ ΣΤΗΝ «Κ»

Η ανακοίνωση ότι ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ πάσχει από μεταστατικό καρκίνο του προστάτη επανέφερε στο παγκόσμιο ενδιαφέρον τη νόσο. O καθηγητής Χριστόφορος Λογοθέτης, διακεκριμένος πανεπιστημιακός και γιατρός, ο οποίος θεωρείται ένας από τους «γκουρού» για τον καρκίνο του προστάτη, εξηγεί τις νέες τεχνολογίες ανίχνευσης και αντιμετώπιση

«Επιθετική μορφή καρκίνου του προστάτη, η οποία έχει ήδη παρουσιάσει μετάσταση» ήταν η διάγνωση των γιατρών του Τζο Μπάιντεν. Η περιπέτεια του τέως προέδρου των ΗΠΑ επανέφερε στο προσκήνιο μία ασθένεια που αφορά σημαντικό κομμάτι του ανδρικού πληθυσμού. Φωτ. Damon Winter/The New York Times

Ο καθηγητής Χριστόφορος Λογοθέτης είναι διακεκριμένος πανεπιστημιακός και γιατρός, ο οποίος θεωρείται στις ΗΠΑ ένας από τους κατεξοχήν ειδικούς ή και «γκουρού» για τον καρκίνο του προστάτη. Απόφοιτος της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο κ. Λογοθέτης διήνυσε λαμπρή καριέρα στον ακαδημαϊκό χώρο και ήταν επικεφαλής του τμήματος Ουρολογίας – Ογκολογίας στο Αντικαρκινικό Κέντρο MD Anderson του Πανεπιστημίου του Τέξας, που θεωρείται ένα από τα πιο προχωρημένα και σοβαρά νοσοκομεία και κέντρα ερευνών για τον καρκίνο. Βραβευμένος πολλάκις, ο κ. Λογοθέτης ασχολείται σήμερα με την έρευνα και το όνειρό του είναι να δημιουργήσει ένα Κέντρο Αναφοράς για τον καρκίνο ουροποιογεννητικού στην Ελλάδα. Η «Κ» τού ζήτησε να απαντήσει σε μερικά ερωτήματα για τον καρκίνο του προστάτη, που αναδεικνύεται σε ασθένεια η οποία αφορά σημαντικό κομμάτι του ανδρικού πληθυσμού και ήλθε πάλι στο προσκήνιο μετά τη δημοσιοποίηση της σχετικής περιπέτειας του τέως προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.

—Αλέξης Παπαχελάς

Τζο Μπάιντεν: Η διάγνωση με καρκίνο έγινε όντως την περασμένη εβδομάδα, διαβεβαίωσε εκπρόσωπός του

Eίναι ιάσιμος ο καρκίνος του προστάτη στις μέρες μας; Πώς έχουν αλλάξει τα πράγματα κατά τη διάρκεια της μακράς σταδιοδρομίας σας;

Ο καρκίνος του προστάτη, όπως και πολλοί άλλοι καρκίνοι, αντιμετωπίζεται πλέον διαφορετικά από το κοινό, καθώς διευρύνονται οι γνώσεις μας για τη νόσο. Οταν πρωτοενδιαφέρθηκα για τον καρκίνο του προστάτη, οι περισσότεροι συνάδελφοί μου αναρωτήθηκαν γιατί με απασχολούσε μια ασθένεια που θεωρούνταν ότι αφορά κυρίως ηλικιωμένους και για την οποία υπήρχε περιορισμένη βιολογική κατανόηση. Σήμερα, αντιθέτως, ο καρκίνος του προστάτη συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον το οποίο τροφοδοτείται από τη βαθύτερη κατανόηση της νόσου, την τεχνολογία που επιτρέπει την ανίχνευσή της και τη συνειδητοποίηση ότι πλήττει και άνδρες σε παραγωγική ηλικία. Η βαθύτερη κατανόηση των χαρακτηριστικών του έχει γεννήσει αντιπαραθέσεις που συνδέονται αποκλειστικά με τον καρκίνο του προστάτη, οι οποίες αμφισβητούν την επικρατούσα προσέγγιση στη θεραπεία του καρκίνου, που έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε άλλους συμπαγείς όγκους.

Η έννοια της «ενεργής παρακολούθησης» έχει αποκτήσει μεγάλη υποστήριξη τα τελευταία χρόνια. Μπορείτε να μας την εξηγήσετε και να μας πείτε ποιοι θα πρέπει να τη σκεφτούν ως επιλογή;

Ο όρος «καρκίνος του προστάτη» δεν περιγράφει έναν ενιαίο τύπο καρκίνου, αλλά ένα φάσμα διαφορετικών μορφών της νόσου, που αναπτύσσονται στον προστάτη και φέρουν μοναδικά, κλινικώς σημαντικά, χαρακτηριστικά. Η ευρεία χρήση της εξέτασης PSA οδήγησε στην έγκαιρη ανίχνευση της νόσου, που κατά κανόνα ακολουθούνταν από άμεση επέμβαση. Ωστόσο, η πλάνη αυτής της προσέγγισης δεν άργησε να αποκαλυφθεί. Ο έλεγχος με PSA πράγματι εντόπιζε περισσότερους καρκίνους, αλλά μεγάλο μέρος αυτών αφορούσε μορφές της νόσου με περιορισμένο κίνδυνο. Eτσι, έγινε σαφές ότι ο φόβος που συνοδεύει τη διάγνωση του καρκίνου πρέπει να εξισορροπείται με την επίγνωση του κινδύνου από ενδεχομένως περιττές θεραπείες. Η εμπειρία αυτή συνοψίστηκε στο ερώτημα: «Πρέπει να θεραπεύουμε εκείνους που δεν χρειάζονται θεραπεία; Kαι μπορούμε να θεραπεύσουμε όσους πραγματικά τη χρειάζονται;». Ως απάντηση αναπτύξαμε μεθόδους εκτίμησης του κινδύνου και παρακολούθησης των ασθενών, σε αντίθεση με την πρακτική της αυτόματης επέμβασης αμέσως μετά τη διάγνωση. Αυτή η γνώση οδήγησε στην αντικατάσταση της καθολικής, άμεσης αντιμετώπισης, με την εφαρμογή στρατηγικών ενεργητικής παρακολούθησης, οι οποίες είναι ασφαλείς για επιλεγμένους ασθενείς.

Εκτίμηση κινδύνου – Ο έλεγχος με PSA εντόπιζε περισσότερους καρκίνους, αλλά μεγάλο μέρος αυτών αφορούσε μορφές της νόσου με περιορισμένο κίνδυνο. Ως απάντηση, αναπτύξαμε μεθόδους εκτίμησης του κινδύνου και παρακολούθησης των ασθενών.

Εχει αλλάξει ριζικά η χειρουργική του καρκίνου του προστάτη τα τελευταία χρόνια;

Το μάθημα ότι το PSA συνδέεται με την παρουσία καρκίνου του προστάτη, αλλά όχι απαραίτητα με τη φύση ή τη βαρύτητα της νόσου, εφαρμόστηκε και στα πιο προχωρημένα στάδιά της. Περιπτώσεις ασθενών με επιθετικές μορφές καρκίνου του προστάτη –που παλαιότερα είχαν χαμηλό προσδόκιμο ίασης και υπέφεραν από τις συνέπειες της ανεξέλεγκτης νόσου– μπορούν πλέον να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με συνδυαστικές θεραπευτικές προσεγγίσεις. Η επιτυχία σ’ αυτούς τους ασθενείς κατέστη δυνατή χάρη στην πρόοδο τεχνολογιών, όπως η ρομποτικά υποβοηθούμενη χειρουργική, η σύγχρονη ακτινοθεραπεία και οι απεικονιστικές μέθοδοι – όπως η αξονική και η μαγνητική τομογραφία ή η ποζιτρονική τομογραφία (ΡΕΤ). Καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματική χρήση αυτών των ισχυρών και δαπανηρών τεχνολογιών διαδραματίζει η κατανόηση της μοριακής σύστασης του καρκίνου, που μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε τον κίνδυνο μετάστασης και την πιθανότητα ανταπόκρισης σε συγκεκριμένες θεραπείες. Μέσω της ορθολογικής αξιοποίησης της τεχνολογίας από διεπιστημονικές ομάδες γιατρών με συμπληρωματική εξειδίκευση, καταφέραμε να βελτιώσουμε τα θεραπευτικά αποτελέσματα.

Ο καρκίνος του προστάτη έχει βρεθεί στην επικαιρότητα λόγω της ασθένειας του προέδρου Μπάιντεν. Μπορείτε να σχολιάσετε την κατάστασή του βάσει των δημοσίων πληροφοριών;

Το εύρος των μορφών καρκίνου του προστάτη αναδείχθηκε πρόσφατα μέσα από την είδηση ότι ο τέως πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διαγνώστηκε με επιθετική μορφή της νόσου, η οποία είχε ήδη παρουσιάσει μετάσταση κατά τη στιγμή της διάγνωσης. Παρά την εμφανή εξάπλωση, οι εξατομικευμένες προσεγγίσεις με τη χρήση πρόσφατα εγκεκριμένων θεραπειών που παρατείνουν τη ζωή, μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Με τον ρυθμό προόδου που παρατηρείται, αναμένεται περαιτέρω βελτίωση στην πρόγνωση. Η ανάπτυξη και εφαρμογή θεραπειών βασισμένων στην εις βάθος κατανόηση της νόσου έχει αλλάξει την κλινική εικόνα του καρκίνου του προστάτη.

«Είμαστε πιο δυνατοί, εκεί που πληγωθήκαμε»: Η πρώτη ανάρτηση Μπάιντεν για τη διάγνωσή του με καρκίνο

Μπορεί η Ελλάδα να γίνει κόμβος για σοβαρή έρευνα πάνω στο θέμα αυτό;

Η πρόοδος στην κατανόησή μας για τον καρκίνο του προστάτη και τις δυνατότητες θεραπείας του συνιστά ευκαιρία για την επιτάχυνση του μετασχηματισμού της υγειονομικής περίθαλψης, με στόχο έναν ευρύτερο αντίκτυπο. Η μετάβαση από το μοντέλο του μεμονωμένου ιατρού σε ένα συλλογικό, διεπιστημονικό πρότυπο παροχής φροντίδας αποτελεί σημαντικό βήμα για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή της τρέχουσας γνώσης. Δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά πόσο σημαντική είναι αυτή η αλλαγή, καθώς προσφέρει καλύτερη φροντίδα υγείας με χαμηλότερο συνολικό κόστος. Το κόστος της κακής φροντίδας είναι μεγαλύτερο από το κόστος της αποτελεσματικής εφαρμογής της βέλτιστης φροντίδας. Η εξειδίκευση των άρτια εκπαιδευμένων γιατρών και η αυξανόμενη υγειονομική συνείδηση του πληθυσμού αποτελούν ισχυρά πλεονεκτήματα που η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει. Ωστόσο, η επιτυχία προϋποθέτει την ύπαρξη οργανωτικής δομής που θα υποστηρίζει τη δημιουργία κέντρων αριστείας με επίκεντρο τον ασθενή. Η Ελλάδα οφείλει να επενδύσει στο ανθρώπινο κεφάλαιό της και στο υψηλό μορφωτικό επίπεδο των πολιτών της, ώστε να αναδειχθεί σε περιφερειακό κέντρο αναφοράς, όχι μόνο για τις κακοήθειες, αλλά και για την υγειονομική περίθαλψη στο σύνολό της.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ