Ουκρανία: Η σκιά της διχοτόμησης και ο «λογαριασμός» της ανοικοδόμησης

 Παρασκευή, 11 Ιουλίου, 2025

Προβληματισμός στη Ρώμη, εν μέσω της κλιμάκωσης των ρωσικών επιθέσεων, της αβεβαιότητας για το μέλλον των τεσσάρων ανατολικών περιοχών και του υπέρογκου κόστους για την ανασυγκρότηση της χώρας.

Οι κλιμακούμενες ρωσικές επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι φόβοι ότι η Ουκρανία μπορεί να οδηγηθεί σε διχοτόμηση στο πλαίσιο μιας μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας ρίχνουν σκιές στις εργασίες της διεθνούς διάσκεψης για την ανοικοδόμηση της χώρας, που πραγματοποιείται στις 10 και 11 Ιουλίου στη Ρώμη.

Στη διάσκεψη –την τέταρτη κατά σειρά– φιλοξενούνται ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο  Φρίντριχ Μερτς, η Τζόρτζια Μελόνι και ο Ντόναλντ Τουσκ. Οι εργασίες διεξάγονται σε μία περίοδο ασφυκτικής πίεσης για την ουκρανική οικονομία, καθώς η Ρωσία εντείνει τις επιθέσεις σε όλη τη χώρα, εξαπολύοντας αριθμό ρεκόρ επιθέσεων με drones. 

Αβεβαιότητα για το μέλλον της Ουκρανίας

Την ίδια ώρα, το σχέδιο ειρήνης υπό την αιγίδα των ΗΠΑ –το οποίο αναμένεται να περιλαμβάνει και παραχωρήσεις εδαφών– ενισχύει την αβεβαιότητα. Σύμφωνα με σχετική έκθεση, αν η Ουκρανία αναγκαστεί να αποδεχτεί την απώλεια ελέγχου στις τέσσερις ανατολικές περιοχές (Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα), πάνω από το ένα τρίτο του συνολικού κόστους ανασυγκρότησης –σχεδόν 200 δισεκατομμύρια δολάρια– θα επιβαρύνει τη Ρωσία.

Η πρόβλεψη αυτή, που προκαλεί προβληματισμό στους συμμετέχοντες της διάσκεψης στη Ρώμη, καταδεικνύει ότι το μέλλον της Ουκρανίας δεν κινδυνεύει μόνο με πολιτική διαίρεση αλλά και με οικονομική απόκλιση: τα ρωσοκρατούμενα ανατολικά εδάφη αναμένεται να βιώσουν τη μεγαλύτερη ύφεση.

Αν και στόχος της διάσκεψης είναι η προσέλκυση μακροπρόθεσμων ιδιωτικών επενδύσεων, η πραγματικότητα των συνεχιζόμενων επιθέσεων –και οι επιπτώσεις τους στον πληθυσμό και στην οικονομία– κυριαρχούν στις συζητήσεις.

Ο Ζελένσκι, μιλώντας από τη Ρώμη, τόνισε: «Η Ρωσία είχε προετοιμαστεί για αυτή τη διάσκεψη – δυστυχώς, μόλις λίγες ώρες πριν την έναρξή της, εξαπέλυσε μαζική επίθεση στην Ουκρανία. Στόχος αυτή τη φορά ήταν το Κίεβο».

Ο Φρίντριχ Μερτς καταδίκασε τις επιθέσεις σε περιοχές που ζουν άμαχοι πολίτες. «Πρόκειται για τρομοκρατία κατά του άμαχου πληθυσμού. Δεν έχουν καμία σχέση με στρατιωτική σύγκρουση». «Η πολιτική μας ευθύνη είναι να αυξήσουμε την πίεση στη Ρωσία ώστε να εξαναγκάσουμε τον Πούτιν να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», είπε, ενώ κάλεσε τη Σλοβακία να άρει το βέτο της για τον 18ο γύρο κυρώσεων της Ε.Ε. κατά της Μόσχας.

Ο «λογαριασμός» της ανοικοδόμησης

Το Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Σπουδών (ISPI) της Ιταλίας, επικαλούμενο στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, εκτιμά ότι το κόστος ανασυγκρότησης για τις τέσσερις περιοχές υπό ρωσικό έλεγχο ανέρχεται σε 188 δισεκατομμύρια δολάρια. 
Η Παγκόσμια Τράπεζα από την πλευρά της προβλέπει ότι η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας θα απαιτήσει επενδύσεις τουλάχιστον 524 δισ. δολαρίων μέσα σε μια δεκαετία, από το 2025 έως το 2035.

Αν και ολόκληρη η ουκρανική επικράτεια έχει πληγεί από επιθέσεις μετά τη ρωσική εισβολή, το 66% των άμεσων καταστροφών (ύψους 116 δισ. δολ.) και το 47% του κόστους ανοικοδόμησης (248 δισ. δολ.) αφορά τις περιοχές Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα και Χάρκοβο.

«Αν το Κίεβο επιλέξει να παραχωρήσει τις τέσσερις επίμαχες περιοχές για να επιτευχθεί κατάπαυση πυρός, είναι εύλογο ότι η Ρωσία θα επωμιστεί σημαντικό μερίδιο του κόστους ανοικοδόμησης», σημειώνει το ISPI.

Τεράστιο πλήγμα σε ενεργειακές υποδομές 

Η δυσκολία στη χάραξη ρεαλιστικών σεναρίων ανοικοδόμησης αναδεικνύεται και από την εκρηκτική αύξηση των ζημιών στις ενεργειακές υποδομές κατά 93% μέσα σε έναν χρόνο – από την προηγούμενη διάσκεψη στο Βερολίνο, το 2024. Οι τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο είναι οι κατοικίες (ζημίες 57 δισ. δολ.), οι μεταφορές (36 δισ. δολ.) και οι υποδομές ενέργειας και εξόρυξης (20 δισ. δολ.).

Η επέκταση του πολέμου με χρήση drones και η διεύρυνση του μετώπου στις περιφέρειες του Ντνίπρο και του Σούμι επιδεινώνουν και την οικονομική κατάσταση. Οι στρατιωτικές δαπάνες οδηγούν σε αύξηση του πληθωρισμού, ο οποίος έφτασε το 15%, ενώ η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται λόγω των επιθέσεων στη βιομηχανία και στις υποδομές. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει αναθεωρήσει προς τα κάτω την πρόβλεψη ανάπτυξης της Ουκρανίας για φέτος κατά 4,5 ποσοστιαίες μονάδες, στο 2%.

Στο «συρτάρι» τα σχέδια;

Αναλυτές εκφράζουν την απογοήτευσή τους από τη μέχρι σήμερα πορεία των διασκέψεων. Σε αυστηρή παρέμβασή του στο Κέντρο για Πολιτικές Αναλύσεις της Ευρώπης, ο πρώην απεσταλμένος των ΗΠΑ στην Ουκρανία, Κερτ Βόλκερ, έγραψε:

«Οι προηγούμενες διασκέψεις για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας συγκέντρωσαν χιλιάδες ειδικούς και κατέληξαν σε μεγαλόπνοες ιδέες – χωρίς καμία εφαρμογή στην πράξη. Η ανθρωπιστική και δημοσιονομική βοήθεια που κρατά την Ουκρανία όρθια προέρχεται από την Ε.Ε., τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Παγκόσμια Τράπεζα. Αυτό που λείπει είναι μια ουσιαστικής στρατηγική για την οικονομική αναγέννηση της Ουκρανίας».
Στο πλαίσιο αυτό, ο Βόλκερ ζήτησε τη δημιουργία ενός μόνιμου φορέα που θα έχει ως αποστολή την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων.

Guardian, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ