HOMELAND | Γιώργος Βέλμαχος, ο καθηγητής που θα στήσει το Εθνικό Σύστημα Τραύματος στην Ελλαδα

 Δευτέρα, 18 Αυγούστου, 2025

Επικοινωνία άρχισε μεταξύ του ιατρού καθηγητή  Γεώργιου Βέλμαχου και του Προέδρου του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, ιατρού Γεώργιου Πατούλη η οποία έγινε στη Βοστώνη με παρέμβαση του πρώην Προέδρου της Ομοσπονδίας κ. Βασίλη Καυκά. paneliakos.net & paniliakos.com

--------------------------------

Νίκος Κόκκας

Το Homeland επιχειρεί να αναδειξει την αυθεντική πλευρά της ελληνικής ομογένειας των ΗΠΑ μέσα από προσωπικές μαρτυρίες. Αυτή είναι η ιστορία του Γιώργου Βέλμαχου από τη Βοστώνη.

Με φόντο την επανεκλογή Τραμπ, αναζήτησα σε ένα οδοιπορικό 22 ημερών Έλληνες της διασποράς στη Φιλαδέλφεια, στη Νέα Υόρκη και στη Βοστώνη για μια ελεύθερη συζήτηση για τον τρόπο ζωής, τα αίτια της μετανάστευσής και τους λόγους παραμονής τους στις ΗΠΑ.

Άνοιξαν τα σπίτια τους, τα ντουλαπάκια της μνήμης τους, τις καρδιές τους και μετέτρεψαν σε λόγο σκέψεις  -άλλοτε ήδη κατασταλαγμένες και άλλοτε υπό σχηματοποίηση.

Το οδοιπορικό αυτό πήρε την ονομασία Homeland και επιχειρεί να φωτίσει την ελληνική διασπορά μακριά από κλισέ.

Ως μετανάστης και ο ίδιος, μου είναι δυσδιάκριτη πλέον η διαφορά του μετανάστη από τον expat, τον εργαζόμενο σε μια άλλη χώρα, μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της εκπληκτικής ταχύτητας της πληροφορίας.

Μέσα από τις αφηγήσεις και τις προσωπικές του ιστορίες διακρίνονται οι έννοιες της πατρίδας, της προόδου, της κοινωνικής ζωής, της πολιτικής της καθημερινότητας, της πολιτικής της ψήφου.

Ακολουθεί η συνάντηση με την οικογένεια Βέλμαχου.

***

Το ραντεβού μου με τον Γιώργο Βέλμαχο και την οικογένειά του ήταν το πρώτο που έκλεισα, ένα μήνα νωρίτερα, πριν το ταξίδι μου στις ανατολικές ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2024. Η ανταπόκρισή του ήταν άμεση, θετική και ιδιαίτερα θερμή, κάτι που διαπίστωσα και κατά τη διάρκεια της συνάντησής μας. Φτάσαμε βράδυ, μαζί, στο σπίτι του, σε προάστιο της Βοστώνης, αφού με παρέλαβε από τον εγγύτερο σιδηροδρομικό σταθμό. Ακριβώς όπως είχαμε συνεννοηθεί ένα μήνα πριν.

Η πόρτα ανοίγει και αμέσως διαπιστώνω πως ολόκληρη η οικογένειά του είναι παρούσα, η σύζυγός του Ειρήνη, οι κόρες τους Ελπίδα και Ανδριάνα με τους συντρόφους τους, Σταύρο και Νέστορα αντίστοιχα και ο γιος τους Κωνσταντίνος με την αρραβωνιαστικιά του, Άννα. Είναι όλοι έτοιμοι να καθίσουμε και να συζητήσουμε για τη ζωή τους στις ΗΠΑ, για τις καριέρες τους, την ιστορία τους, τα όνειρά τους αλλά και για την πολιτική κατάσταση στη χώρα όπου κατοικούν.

ΗΠΑ μέσω Νότιας Αφρικής

Ο Γιώργος Βέλμαχος είναι καθηγητής χειρουργικής στο πανεπιστήμιο του Harvard και Διευθυντής Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής στο Massachusetts General Hospital της Βοστώνης. Ήταν αυτός και η ομάδα του οι οποίοι αντιμετώπισαν τα δεκάδες περιστατικά τραυματιών μετά τη βομβιστική επίθεση κατά τη διάρκεια του Μαραθωνίου της Βοστώνης το 2013. Ενώ είχαν να αντιμετωπίσουν πολλαπλά τραύματα αλλά και να προβούν σε ακρωτηριασμούς, εφόσον οι βόμβες επέφεραν σοβαρούς τραυματισμούς στα κάτω άκρα, «…δε χάσαμε ούτε έναν τραυματία, χάρη στην πολύ γρήγορη και εξειδικευμένη αντιμετώπιση», μου λέει με ανακούφιση.

Με μια πολύ γρήγορη αναζήτηση του ονόματός του στο διαδίκτυο, εμφανίζονται δεκάδες αναφορές και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά φόρα. Είναι μέλος σε πάνω από 20 ιατρικές οργανώσεις παγκοσμίως. «Με την Ειρήνη ήμασταν μαζί και ζούσαμε ευτυχισμένα στην Αθήνα ακόμη από τα φοιτητικά μας χρόνια, πριν το 1991. Εγώ ήμουν τότε ειδικευόμενος χειρουργικής στο Ιπποκράτειο και η Ειρήνη φοιτήτρια στην Ιατρική Αθηνών», ξεκινά να εξιστορεί ο Γιώργος. «Κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου στη Σουηδία, με προσέγγισε ο καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας (USC),ο Δημήτριος Δημητριάδης, και μου πρότεινε να πάω μαζί του στη Νότια Αφρική, στο νοσοκομείο Baragwanath στο Γιοχάνεσμπουργκ, το μεγαλύτερο νοσοκομείο τραύματος στον κόσμο με πάνω από 23.000 περιστατικά το χρόνο». Συγκριτικά, μου λέει ο Γιώργος, τα μεγαλύτερα κέντρα τραύματος στις ΗΠΑ εισάγουν 6.000 με 7.000 τραυματίες.

Ο Δημητριάδης ήταν άνθρωπος -σταθμός στην καριέρα και πραγματικός μέντορας στην επαγγελματική εξέλιξη του Γιώργου. Δέθηκαν με πραγματική φιλία και αλληλεκτίμηση η οποία κρατιέται αναλλοίωτη μέχρι σήμερα.

Η Ειρήνη αποφάσισε να τον ακολουθήσει. Έμειναν στη Νότια Αφρική για 3 χρόνια σε μια ιδιαίτερα ταραχώδη περίοδο, λίγο πριν την κατάργηση του apartheid. Εκεί τον εντόπισε ο καθηγητής Τομ Ρ. ΝτεΜέεστερ, ο οποίος ήταν ο Διευθυντής της Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, πρόσωπο αξιοθαύμαστο για τον Γιώργο, αφού πριν τον γνωρίσει, είχε διαβάσει όλα του τα βιβλία, όπως εξομολογείται.

Ο ΝτεΜέεστερ, εντυπωσιασμένος από τον όγκο και την ποιότητα της παροχής φροντίδας στον τραυματία, είχε ήδη καλέσει τον καθηγητή Δημητριάδη στο Λος Άντζελες και ο Γιώργος ακολούθησε, μαζί με την Ειρήνη και την πρώτη τους κόρη, την Ελπίδα, μωρό ακόμη. «Έτσι ακολούθησαν 10 χρόνια στο μεγαλύτερο Κέντρο Τραύματος της Αμερικής». Η Ειρήνη έκανε ειδικότητα στη γυναικολογία με εξειδίκευση στην τεχνητή γονιμοποίηση, φέρνοντας παράλληλα άλλα δύο παιδιά στον κόσμο, τον Κωνσταντίνο και την Ανδριάνα.

Μέχρι το 2004, όταν η οικογένεια μετακόμισε στη Βοστώνη μετά από μια «αναπάντεχη αλλά συναρπαστική» , όπως λέει ο Γιώργος, πρόσκληση από το Harvard και το Mass General, ο ίδιος είχε εξελιχθεί σε αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας και σε έναν από τους πιο γνωστούς πανεπιστημιακούς χειρουργούς στις ΗΠΑ Η πρόσκληση τον καλούσε να αναλάβει Διευθυντής του Τμήματος Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής στο Harvard.

Εθνικό Σύστημα Τραυματος – Μια κατάκτηση με τη σφραγίδα της Ομογένειας

Μάλιστα, αυτή η γνώση και η εμπειρία θα περάσει στην Ελλάδα. «Μετά από δαιδαλώδεις απόπειρες και απερίγραπτες περιπέτειες, καταφέραμε να λάβουμε στιβαρή υποστήριξη από την παρούσα κυβέρνηση και να περάσουμε το νομοσχέδιο για την ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Τραύματος και τη δημιουργία 17 Κέντρων Τραύματος ανά την επικράτεια», αναφέρει με χαρά.  Σύμφωνα με τις έρευνες, η Ελλάδα υποφέρει από την πανδημία του τραύματος. Άτομα, κυρίως νεαρής ηλικίας, πεθαίνουν ή μένουν ανάπηρα μετά από τραυματισμούς. Τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα, οι πτώσεις και η διαπροσωπική βία έχουν καταλήξει να είναι η πρώτη αιτία θανάτου σε ηλικίες 1-45 ετών.

Ο Γιώργος σημειώνει ότι ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος είναι «η έλλειψη οργανωμένης προ-, δια- και μετά-νοσοκομειακής περίθαλψης των τραυματιών στην πατρίδα μας. Για αυτό ξεκινήσαμε, εδώ και πολλά χρόνια, την προσπάθεια για τη δημιουργία ενός Ελληνικού Εθνικού Συστήματος Τραύματος». Αναγνωρίζει ότι υπάρχουν πολλά ακόμη στάδια μέχρι να υλοποιηθεί πλήρως αυτό το όραμα, αλλά «εγώ και οι άλλοι Έλληνες συνάδελφοι ελπίζουμε μέσα στα επόμενα χρόνια να δημιουργήσουμε τις συνθήκες που θα σώσουν πολλές ζωές Ελλήνων», συμπληρώνει.

Δύο γονείς αφοσιωμένοι στην ιατρική και τα παιδιά τους

Η σύζυγός του Ειρήνη, μια γυναίκα με προσωπικότητα έντονη και με λόγο στιβαρό και ακέραιο, συμπληρώνει στην ιστορία: «Θυμάμαι ότι ήθελα να γίνω γυναικολόγος ακόμη από το γυμνάσιο. Ο πατέρας μου, από παιδί της κατοχής, κατάφερε να έρθει με υποτροφία στο πανεπιστήμιο Cornell στη Νέα Υόρκη και, κατόπιν να επιστρέψει στην Ελλάδα και να εργαστεί στον τομέα της γεωργικής μηχανολογίας. Ήταν προαποφασισμένο από τον πατέρα μου ότι όταν μεγαλώσω, θα έρθω στις ΗΠΑ να σπουδάσω γιατρός», λέει η Ειρήνη.

Έχει εξειδίκευση στην ενδοκρινολογία της αναπαραγωγής και στα θέματα γονιμότητας. Σήμερα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στην ιατρική Σχολή του Harvard, ενώ από το 2004 εργάζεται στο Mass General Hospital. Παράλληλα διευθύνει δύο προγράμματα, ένα στην υπογονιμότητα και ένα στον προεμφυτευτικό γενετικό έλεγχο για πιθανά νοσήματα του εμβρύου.

«Στην Καλιφόρνια όταν φτάσαμε μετά τη Νότια Αφρική δεν είχα παρά δύο βαλίτσες και ένα μωρό (σ.σ. την Ελπίδα) στην αγκαλιά. Αλλά οι ΗΠΑ μού έδωσαν αμέσως την αίσθηση, λόγω της διαρκούς κινητικότητας, ότι εδώ μπορώ να ονειρευτώ και ότι μπορώ να γίνω ό,τι θέλω», παραδέχεται.

Όση ώρα ακούω την ιστορία των δύο γονέων, η «ομάδα» των νεότερων ακούει ευλαβικά χωρίς κάποια αντίδραση. Μου δίνουν έντονα την αίσθηση της παραδοσιακής οικογένειας η οποία αποπνέει τον σεβασμό. Η Ειρήνη, έτσι κι αλλιώς, έχει παραδεχτεί λίγο πριν, κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας ότι υποστηρίζει το τρίπτυχο «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια» και μιλά με περισσή αγάπη και αίσθηση πατριωτισμού για την Ελλάδα και την κουλτούρα της. «Είναι αυτή», μου λέει ο Γιώργος, «που έχει εμφυσήσει απεριόριστη αγάπη για την Ελλάδα στα παιδιά, τα οποία, αν και γεννημένα και μεγαλωμένα στην Αμερική, αισθάνονται περήφανοι Έλληνες».

Η Ελπίδα, με διπλό πτυχίο στη Νομική και στη Δημόσια Υγεία, εργάζεται σε μια μεγάλη εταιρία επί νομικών ζητημάτων υγείας και είναι παντρεμένη με το Σταύρο. Ο ίδιος, απόφοιτος Νομικής και με master σε θέματα Εθνικής Ασφάλειας, εργάζεται ως δικηγόρος αλλά και δημοσιογραφεί, με περισσότερα από 2.000 άρθρα στο ενεργητικό του, σε εξειδικευμένα έντυπα και ιστότοπους.

Η Ανδριάνα, η μικρότερη κόρη της Ειρήνης και του Γιώργου, είναι τελειόφοιτη Ιατρικής στο Boston University και ετοιμάζεται να πάρει ένα επιπλέον master. Είναι αρραβωνιασμένη με τον Νέστορα και ετοιμάζονται να παντρευτούν σε δύο μήνες. Ο Νέστορας ήρθε στο MIT με πλήρη υποτροφία απ’ ευθείας από την Ελλάδα, «ένας αξιοθαύμαστος και αυτοδημιούργητος νέος ο οποίος τώρα εργάζεται σε μια από τις μεγαλύτερες χρηματιστηριακές εταιρίες του κόσμου», φανερώνει ο Γιώργος με χαμόγελο.

Ο γιος της οικογένειας, ο Κωνσταντίνος, τελείωσε και αυτός το MIT και την Ιατρική Σχολή και είναι τώρα ειδικευόμενος Ουρολογίας στο Mass General Hospital. Η αρραβωνιαστικιά του, η Άννα, είναι Ελληνοαμερικανίδα από το Οχάιο, σπουδάζει Optometry  (οφθαλμομετρία) στο τελευταίο έτος και ετοιμάζεται για την εξειδίκευσή της στο Johns Hopkins.

Η αξία της οικογένειας

Δύο ερωτήσεις δημιουργούνται σχεδόν αυτόματα και τις εντάσσω στη συζήτηση. «Ήταν όντως η επιθυμία των παιδιών να ασχοληθούν με την ιατρική ή με περιφερειακούς κλάδους της, ή το περιβάλλον και η επιτυχία των γονέων λειτούργησε καταλυτικά, ακόμη και λίγο «καταπιεστικά» ως προς τις αποφάσεις;».

Και τα τρία παιδιά συμφωνούν ότι η επαφή τους με την ιατρική μέσα στο σπίτι από τότε που θυμούνται τον εαυτό τους, ήταν ένας πολύ σημαντικός παράγοντας αλλά, επίσης και το γεγονός μιας ήπιας μορφής ζωής, μιας αρμονίας και μιας ασφάλειας παρά τα ασφυκτικά γεμάτα προγράμματα και υποχρεώσεις του Γιώργου και της Ειρήνης. Μόνο ο Κωνσταντίνος προσπάθησε στην αρχή, με την εισαγωγή του στο MIT για σπουδές ως μηχανικός να ξεφύγει κάπως από το προδιαγεγραμμένο αλλά πολύ γρήγορα «η οικειότητα με την ιατρική με οδήγησε προς αυτήν», παραδέχεται.

Η δεύτερη ερώτηση η οποία γεννήθηκε έχει να κάνει με το νεαρό της ηλικίας αναφορικά στην προσωπική δέσμευση, αφού το μεγαλύτερο ζευγάρι, η Ελπίδα και ο Σταύρος είναι μόλις στα 30 και είναι ήδη παντρεμένοι. Ο Κωνσταντίνος λέει ότι «νομίζω ότι στην Αμερική οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις από σχετικά μικρή ηλικία» για να συμπληρώσει η Ελπίδα «…το περιβάλλον που μεγαλώσαμε, η έννοια του «γνωρίζω τι θέλω να κάνω» είναι και στις παρέες μας, στους φίλους μας οι οποίοι είναι και εκείνοι της όμοιας ιδιοσυγκρασίας». Η Ειρήνη τονίζει και το γεγονός της «πίεσης του συστήματος» στις ΗΠΑ για γρήγορη λήψη αποφάσεων αλλά και την έννοια του μέντορα, κάποιου που «θα προσέξει τις προσπάθειές σου και θα σε βοηθήσει σε μια γρήγορη επιλογή».

Όλα τα μέλη της οικογένειας συμφωνούν ότι ο ελεύθερος χρόνος τους, φροντίζουν να είναι ποιοτικός και γεμάτος και, όπως εξομολογούνται, μεγάλο κομμάτι του γεμίζει με στοιχεία ελληνικά, από βιβλία μέχρι μουσική.

Νίκησε ο Τραμπ, όχι οι Ρεπουμπλικάνοι

Λίγο πριν περάσουμε στην τραπεζαρία όπου θα σερβιριστεί μια σειρά από μοσχομυριστά εδέσματα και αφού έχουμε καταναλώσει και λίγο τσίπουρο, η συζήτηση έρχεται και στην πολιτική και στο ολόφρεσκο εκλογικό αποτέλεσμα.

«Η γενική εικόνα είναι μια συνολική πτώση του Δημοκρατικού κόμματος αφού το Ρεπουμπλικανικό κόμμα πήρε τα πάντα. Η ταύτιση με τους Ευρωπαίους, σε οικονομικούς όρους, η φτώχια, η αδυναμία να αγοράσει σπίτι, είναι μια κατάσταση στην οποία ο Αμερικανός δεν έχει συνηθίσει», σχολιάζει η Ειρήνη. Όπως σημειώνει η ίδια, η χώρα απαρτίζεται από μετανάστες οι οποίοι έφυγαν από τις πατρίδες τους και τα πολιτικά τους συστήματα. «Μόλις ένιωσαν ότι μπορεί η κατάσταση εδώ να μοιάσει με αυτό που ήθελαν να αφήσουν πίσω τους , φοβήθηκαν και “κλώτσησαν” all the way!», συμπληρώνει.

Από την πλευρά του ο Γιώργος θεωρεί ότι δεν νίκησαν οι Ρεπουμπλικάνοι αλλά ο ίδιος ο Τραμπ και οι ψηφοφόροι καταδίκασαν το κίνημα woke. «Προφανώς η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων αποδοκίμασε αυτήν την τάση», σημειώνει ωστόσο δεν παραλείπει να διευκρινίσει ότι «η οικονομία μαζί με την εξωτερική πολιτική, παραμένουν τα πιο σημαντικά θέματα και έχουμε μπροστά μας πολλά άγνωστα σημεία πριν καταλήξουμε σε τελικές κρίσεις».

Η Ελπίδα τονίζει το γεγονός ότι οι μεγάλες πόλεις της χώρας δεν είναι τα αντιπροσωπευτικά δείγματα Αμερικανών ψηφοφόρων, ενώ ο Κωνσταντίνος συμπληρώνει ότι «ο Τραμπ έδωσε την εικόνα του δυναμικού, του πανταχού παρόντα και έτσι ενέπνευσε εμπιστοσύνη».

Χωρίς να είναι ξεκάθαρη η πολιτική προτίμηση, το απόσταγμα της συζήτησης με όλα τα μέλη της οικογένειας, είναι ότι  σέβονται τη δημοκρατική διαδικασία και τη φωνή της πλειοψηφίας των ψηφοφόρων πολιτών των ΗΠΑ.

TO BHMA