Αμυντικές δαπάνες: Τι ξοδεύει κάθε κράτος μέλος του ΝΑΤΟ και ποια η θέση της Ελλάδας

  Τρίτη, 24 Ιουνίου, 2025

Δημήτρης Ελαφρόπουλος, Βασίλης Νάνης

ΝΑΤΟ: Ώρα Χάγης στη σκιά Τραμπ και πολέμου - Τι περιμένουμε από την πιο κρίσιμη Σύνοδο

 

Κομβικής σημασίας αναμένεται να είναι η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ που ξεκινάει αύριο στη Χάγη, καθώς τα κράτη-μέλη αναμένεται να επικυρώσουν την αύξηση των δαπανών για την Άμυνα στο 5% - Τι καταβάλει κάθε μέλος σήμερα και η εξαίρεση της Ισπανίας.

Την ώρα που οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή είναι καταιγιστικές μετά και την άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο Ισραήλ – Ιράν, τα βλέμματα στρέφονται στη Χάγη εκεί όπου αύριο και μεθαύριο θα διεξαχθεί η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ.

Η Σύνοδος αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς στη συζήτηση πρόκειται να τεθεί επί τάπητος το φλέγον ζήτημα των αμυντικών δαπανών των κρατών-μελών, το οποίο έχει προκαλέσει προστριβές μεταξύ των συμμάχων.

Υπενθυμίζεται ότι το 2014, στη Σύνοδο που διεξήχθη τότε στην Ουαλία, είχε συμφωνηθεί πως κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να καταβάλει τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ του για την Άμυνα. Παρότι έχει συμπληρωθεί μία δεκαετία από τότε, όπως φαίνεται και στα στατιστικά στοιχεία που ακολουθούν, μόνο τα 2/3 των συμμάχων το έχουν πραγματοποιήσει και συγκεκριμένα οι 23 από τις 32 χώρες.

Παράλληλα, η επιστροφή Τραμπ στον Λευκό Οίκο δημιούργησε μια νέα συνθήκη, ακόμα πιο περίπλοκη, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ πιέζει τους συμμάχους να ανεβάσουν την οικονομική τους συνεισφορά για την Άμυνα στο διόλου ευκαταφρόνητο 5%.

Οι αμυντικές δαπάνες των κρατών-μελών της Συμμαχίας σήμερα

Αυτή τη στιγμή τα κράτη-μέλη τα οποία υπερβαίνουν το 3% είναι μόνο πέντε και συγκεκριμένα η Πολωνία, η Εσθονία, οι ΗΠΑ, η Λετονία και η Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη της συμμαχίας θα πρέπει να προχωρήσουν σε μία οικονομική υπέρβαση για να καλύψουν τους νέους στόχους, που πιθανώς να τους δημιουργήσει ζητήματα χρηματοδότησης σε άλλους τομείς. 

Εξετάζοντας κανείς συγκριτικά τις δαπάνες για την άμυνα την τελευταία δεκαετία, αυτό που γίνεται αντιληπτό είναι ότι ο ρωσικός κίνδυνος αποτέλεσε σημαντικό κίνητρο για την αύξηση των δαπανών, με χώρες που βρίσκονται πιο κοντά γεωγραφικά στη Ρωσία, όπως η Πολωνία και οι χώρες της βαλτικής να είναι εκείνες που αύξησαν σε μεγαλύτερο βαθμό τις αμυντικές τους δαπάνες. Αντιθέτως, χώρες της δυτικής Ευρώπης, μιας περιοχής όπου χαρακτηρίζεται από γεωπολιτική σταθερότητα, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία δεν προχώρησαν σε αντίστοιχες κινήσεις.

Όσον αφορά την Ελλάδα, η χώρα μας από τη δεύτερη θέση που βρισκόταν το 2014, βρίσκεται πλέον στην πέμπτη, παρότι έχει αυξήσει το ποσοστό του ΑΕΠ που καταβάλει για αμυντικές δαπάνες, από 2,22% σε 3,08%, καθώς η Πολωνία, η Εσθονία και η Λετονία προέβησαν σε αξιοσημείωτες αυξήσεις και κατάφεραν να την ξεπεράσουν..

Η φόρμουλα του 5% και η ισπανική εξαίρεση

Τα μέλη μπορεί να βρίσκονται στην πλειοψηφία τους πολύ μακριά από το 5%, όμως μετά από μήνες διαπραγματεύσεων και υπό το πρίσμα των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων όλα δείχνουν πως τελικά στη Σύνοδο Κορυφής θα υπάρξει συμφωνία για το νέον στόχο μεταξύ σχεδόν όλων των κρατών μελών.

Για να καταστεί αυτό εφικτό όλα δείχνουν ότι θα ενεργοποιηθεί η φόρμουλα που πρότειναν τα κράτη-μέλη που προέρχονται από την Ευρώπη και που πολύ γρήγορα ενστερνίστηκε ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας, Μαρκ Ρούτε, σύμφωνα με την οποία κάθε χώρα θα δαπανά περίπου 3,5% του ΑΕΠ για τη «σκληρή άμυνα» που θα περιλαμβάνει όπλα και στρατεύματα και επιπλέον 1,5% για επενδύσεις που σχετίζονται ευρύτερα με τον τομέα, όπως η κυβερνοασφάλεια, η στρατιωτική κινητικότητα και οι υποδομές.

Όλα αυτά αναμένεται να ισχύσουν για το σύνολο των κρατών-μελών πλην μίας αξιοσημείωτης εξαίρεσης: Tης Ισπανίας. Όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός της χώρας, Πέδρο Σάντσεθ, η Μαδρίτη εξασφάλισε συμφωνία με το ΝΑΤΟ προκειμένου να αποφύγει την αύξηση των αμυντικών δαπανών της στο 5%. «Σεβόμαστε απόλυτα την επιθυμία των άλλων κρατών να αυξήσουν τις επενδύσεις για την άμυνα αλλά εμείς δεν θα το κάνουμε. Η Ισπανία μπορεί να εκπληρώσει της υποχρεώσεις της σε προσωπικό και εξοπλισμό ξοδεύοντας μόνο 2,1% του ΑΕΠ. Δαπάνες της τάξεως του 5% θα ήταν δυσανάλογες και αχρείαστες», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ απαιτούν την αύξηση των δαπανών από τους συμμάχους τους, καθώς όπως δείχνουν τα επίσημα στοιχεία, ακόμα και σήμερα δαπανούν σχεδόν τα διπλάσια χρήματα, σε απόλυτους αριθμούς, συγκριτικά με όλα τα υπόλοιπα μέλη της συμμαχίας.