Φόρντο: Ποιος ήταν ο κύριος στόχος που έπληξαν οι ΗΠΑ στο Ιράν- οι βόμβες που χρησιμοποιήθηκαν

 Δευτέρα, 23 Ιουνίου, 2025

Εγκαταστάσεις βαθιά στο έδαφος και «bunker buster» βόμβες

Κώστας Μαυραγάνης 

Οι ιρανικές εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στο Φόρντο αποτέλεσαν πρωταρχικό στόχο των αμερικανικών πληγμάτων στο Ιράν: Είχαν σχεδιαστεί ως «φρούριο», θαμμένο βαθιά στο έδαφος, με πολύ σημαντικό ρόλο στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Οι εγκαταστάσεις του Φόρντο είναι θαμμένες βαθιά μέσα σε ένα βουνό και το κύριο αντικείμενό τους είναι ο εμπλουτισμός ουρανίου, για τον οποίο χρησιμοποιεί συσκευές φυγοκέντρησης τόσο παλαιότερης όσο και σύγχρονης τεχνολογίας. Στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2015 στο Ιράν είχε απαγορευτεί ο εμπλουτισμός ουρανίου στο Φόρντο, ωστόσο μετά την απόσυρση των ΗΠΑ οι δραστηριότητες άρχισαν ξανά το 2018, με εμπλουτισμό ουρανίου σε επίπεδο 60%.

Η σημασία του για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έγκειται στο ότι θεωρείται πως εκεί θα μπορούσε να λάβει χώρα εμπλουτισμός σε επίπεδο 90% από 60%, για χρήση σε πυρηνικά όπλα (κάτι που μπορεί να γίνει γρήγορα). Η κεντρική ιδέα φαίνεται πως ήταν ότι το πολιτικό, «ειρηνικό» πυρηνικό πρόγραμμα θα παρείχε ουράνιο χαμηλού εμπλουτισμού και στο Φόρντο θα γινόταν ο εμπλουτισμός του σε επίπεδο κατάλληλο για χρήση σε όπλα. Η Τεχεράνη είχε υποστηρίξει σε επιστολή στην ΙΑΕΑ πως η απόφαση για την κατασκευή του είχε προκύψει λόγω «απειλών για στρατιωτικές επιθέσεις εναντίον του Ιράν», και ότι προοριζόταν να αποτελέσει ένα είδος εφεδρείας για τις εγκαταστάσεις του Νατάνζ. Ιδιαίτερη ανησυχία είχε προκαλέσει τον Μάρτιο του 2023 η συλλογή δειγμάτων από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) από το Φόρντο που υποδείκνυαν εμπλουτισμό στο 83,7%- ωστόσο αυτό δεν επιβεβαιώθηκε. Επίσης, εκεί ενδέχεται να βρίσκεται αποθηκευμένο ουράνιο εμπλουτισμού 60%- ή να είναι μέρος όπου θα μπορούσε να αποθηκευτεί λόγω της ασφάλειας που προσφέρει (ένα τμήμα του ιρανικού αποθέματος θεωρείται ότι βρίσκεται στο Ισφαχάν).

Η κατασκευή των εγκαταστάσεων του Φόρντο, σύμφωνα με τα υπάρχοντα διαθέσιμα- και περιορισμένα- στοιχεία φαίνεται πως άρχισε κατά τις αρχές της δεκαετίας του 2000- δορυφορικές εικόνες δείχνουν εργασίες από το 2004, ενώ η ΙΑΕΑ λέει πως έχει εικόνες και από το 2002. Σε λειτουργία τέθηκαν το 2009 και είναι μικρότερες από το Νατάνζ. Θεωρείται ότι βρίσκονται σε βάθος 80-110 μέτρων, κοντά στο Κομ, και κατασκευάστηκαν έχοντας κατά νου την αντοχή σε αεροπορικές επιθέσεις- ενώ στην περιοχή είχαν στηθεί και συστήματα αεράμυνας, ιρανικής και ρωσικής προέλευσης (αν και θεωρείται ότι πιθανότατα πλέον αυτά έχουν καταστραφεί στο πλαίσιο της ισραηλινής επιχείρησης «Rising Lion»).

Για την καταστροφή ενός τέτοιου στόχου χρειάζονταν ειδικές «bunker buster» βόμβες: Η GBU-57 Massive Ordnance Penetrator φέρεται από τα Β-2, είναι ένα όπλο ακριβείας 13,6 τόνων και είναι σχεδιασμένη για καταστροφή υπόγειων, «σκληρών» στόχων. Θεωρείται ότι μπορεί να διεισδύσει σε βάθος 60 μέτρων πριν εκραγεί, οπότε και πάλι δεν επαρκούσε μία βόμβα, μα επανειλημμένα πλήγματα- μία βόμβα μετά την άλλη στο ίδιο σημείο, «σκάβοντας» μέχρι να φτάσουν στον στόχο. Το Β-2 μπορεί να μεταφέρει κανονικά φορτίο όπλων 18 τόνων, μα η αμερικανική πολεμική αεροπορία έχει πει ότι έχει πραγματοποιήσει επιτυχώς δοκιμή με δύο GBU-57. Η εμβέλεια του βομβαρδιστικού είναι 11.000 χλμ χωρίς ανεφοδιασμό στον αέρα και 18.500 με έναν ανεφοδιασμό.

HuffPostGr