Αποστολή στα μυστηριώδη φεγγάρια του Δία

Κυριακή, 16 Απριλίου, 2023

ΤΖΟΝΑΘΑΝ Ο’ ΚΑΛΑΧΑΝ / THE NEW YORK TIMES

Το «Juice» της ESA πρόκειται να εκτοξευθεί σήμερα το μεσημέρι από το διαστημικό κέντρο του Κουρού στη Νότια Αμερική

Κατασκευασμένο από την Airbus, το διαστημόπλοιο «Juice» μεταφέρει δέκα επιστημονικά όργανα, όπως οπτικές και θερμικές κάμερες, φασματογράφο, ραντάρ, μανόμετρο και άλλους αισθητήρες, που θα προστατεύονται χάρη σε ειδική θερμική ασπίδα. [ESA]

Για σήμερα το μεσημέρι αναβλήθηκε η προγραμματισμένη για χθες εκτόξευση του ευρωπαϊκού εξερευνητικού διαστημοπλοίου «Juice», το οποίο θα μελετήσει τα μυστηριώδη φεγγάρια του Δία.

Η αποστολή «Juice» της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος ESA επρόκειτο να εκτοξευθεί προχθές από το διαστημικό κέντρο του Κουρού στη Νότια Αμερική, με την ομάδα εδάφους να αναγκάζεται να αναστείλει τη διαδικασία λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών στην περιοχή. Η αποστολή θα είναι η πρώτη προς τον παγωμένο γίγαντα του ηλιακού συστήματος, μετά την αποστολή «Juno» της NASA το 2011.

Κατασκευασμένο από την Airbus, το διαστημόπλοιο «Juice» μεταφέρει δέκα επιστημονικά όργανα, όπως οπτικές και θερμικές κάμερες, φασματογράφο, ραντάρ, μανόμετρο και άλλους αισθητήρες, που θα προστατεύονται χάρη σε ειδική θερμική ασπίδα. Το μικρό διαστημικό όχημα περιβάλλεται από σειρά ηλιακών κατόπτρων, εμβαδού 85 τετραγωνικών μέτρων, προσφέροντάς του ενεργειακή αυτονομία σε περιβάλλον με ελάχιστο ηλιακό φως. «Πρόκειται για ένα από τα πολυπλοκότερα διαστημικά οχήματα που έχουν ποτέ εκτοξευθεί», λέει ο γενικός διευθυντής της ESA, Γιόζεφ Ασμπάχερ.

Η άφιξη του «Juice» στην τροχιά του Δία αναμένεται τον Ιούλιο του 2031. Μέχρι τότε, το διαστημόπλοιο θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει περίπλοκους ελιγμούς βαρυτικής υποβοήθησης, εκμεταλλευόμενο το πεδίο βαρύτητας άλλων πλανητών ως καταπέλτη. Το «Juice» θα πραγματοποιήσει έτσι περίπλου της Αφροδίτης το 2025, για να επιστρέψει κοντά στη Γη το 2029, προκειμένου να αποκτήσει «φόρα» για τον τελικό του προορισμό, τους δορυφόρους του Δία.

Την προσέγγιση του ευρωπαϊκού διαστημόπλοιου «Juice» στους δορυφόρους του Δία παρουσιάζει η απεικόνιση αυτή από την τελευταία φάση της φιλόδοξης αποστολής, στόχος της οποίας είναι να διαπιστωθεί εάν τα φεγγάρια του πλανήτη φιλοξενούν νερό σε υγρή μορφή. Φωτ. ESA.

Ο Γαλιλαίος

Τα φεγγάρια του Δία παρατήρησε πρώτος ο Γαλιλαίος τον 17ο αιώνα, βαφτίζοντάς τα Ιώ (θερμή ηφαιστειακή σελήνη), Ευρώπη, Γανυμήδη και Καλλιστώ (παγωμένοι δορυφόροι). «Το σύστημα του Δία θυμίζει σε πολλά το ηλιακό. Η εξερεύνησή του θα επιτρέψει να κατανοήσουμε τη λειτουργία του ηλιακού μας συστήματος και τον σχηματισμό των πλανητών», εξηγεί η επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών της ESA, Κάρολ Μαντέλ.

Η άφιξη του ευρωπαϊκού διαστημόπλοιου στην τροχιά του πλανήτη, για να μελετήσει τους δορυφόρους του, αναμένεται τον Ιούλιο του 2031.

Κύρια αποστολή του «Juice» δεν είναι ο εντοπισμός ζωής στους δορυφόρους του Δία, αλλά η ανακάλυψη συνθηκών οι οποίες θα είναι κατάλληλες για την εμφάνιση μικροβίων. Παρότι ο Δίας, ως γίγαντας αερίων, δεν είναι δυνατόν να κατοικηθεί, τα φεγγάρια του –και συγκεκριμένα η Ευρώπη και ο Γανυμήδης– αποτελούν ιδανικούς υποψηφίους. Κάτω από την παγωμένη επιφάνειά τους, οι δύο δορυφόροι φιλοξενούν ωκεανούς νερού σε υγρή μορφή, απαραίτητο συστατικό για την εμφάνιση μικροβιακής ζωής.

Κατά τη διάρκεια της αποστολής του, το διαστημόπλοιο θα πραγματοποιήσει 35 περιστροφές γύρω από τους τρεις δορυφόρους. Το 2034, το «Juice» θα εισέλθει σε τροχιά γύρω από τον Γανυμήδη, τον πιο μεγάλο δορυφόρο του ηλιακού συστήματος με ακτίνα 2.634 χλμ. – μέγεθος αντίστοιχο με αυτό του Ερμή. Ο Γανυμήδης είναι η μόνη σελήνη που διαθέτει δικό της βαρυτικό πεδίο προσφέροντάς της προστασία από την επικίνδυνη ηλιακή ακτινοβολία, όπως συμβαίνει και με τη Γη.

Προηγούμενες επιστημονικές αποστολές έχουν στηρίξει τις θεωρίες που εκτιμούν ότι ο Γανυμήδης διαθέτει, ανάμεσα σε δύο τεράστιες πλάκες πάγου, γιγαντιαίων διαστάσεων ωκεανό. «Τα βάθη του ξεπερνούν τα είκοσι χιλιόμετρα σε πολλά σημεία, καθιστώντας τον πολύ βαθύτερο από τους ωκεανούς της Γης», υπογραμμίζει ο Γιόζεφ Ασμπάκερ.

Ενα από τα θέματα που απασχολούν την επιστημονική ομάδα είναι κατά πόσον το νερό σε υγρή μορφή στο υπέδαφος του δορυφόρου του Δία αλληλεπιδρά με την επιφάνεια, απορροφώντας χημικά στοιχεία από αυτήν. Μια τέτοια χημική αντίδραση θα μπορούσε να οδηγήσει στην εμφάνιση οργανικών θρεπτικών ουσιών, μία από τις αναγκαίες συνθήκες για την ανάπτυξη οικοσυστήματος κατάλληλου να φιλοξενήσει ζωή.

Με συνολικό κόστος 1,6 δισ. ευρώ, το πρόγραμμα «Juice» είναι η πρώτη ευρωπαϊκή διαστημική αποστολή που εξερευνά πλανήτη του έξω ηλιακού συστήματος, πέρα δηλαδή από τον Αρη και τη ζώνη αστεροειδών Κάουπερ. «Πρόκειται για την κρισιμότερη αποστολή της δεκαετίας», σχολιάζει ο Ασμπάκερ.

Η NASA, από τη μεριά της, προετοιμάζει την εκτόξευση του εξερευνητικού οχήματος «Europa Clipper», με ορίζοντα εκτόξευσης τα τέλη του 2024. Το διαστημόπλοιο της NASA θα βάλει στο στόχαστρό του τον δορυφόρο του Δία, Ευρώπη.