«Υπάρχουν όρια στις θυσίες του λαού»

Τρίτη, 14 Ιουνίου, 2011

Στον ΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ

Νέο δανειακό πακέτο, ακόμα σκληρότερα μέτρα λιτότητας και αποσύνθεση της παραγωγικής βάσης. Αυτά είναι τα πλάνα που δρομολογούνται στις Βρυξέλλες για τη διαχείριση της ελληνικής κρίσης δημόσιου χρέους. Μια συνταγή που αποδεικνύει με τον πλέον περίτρανο τρόπο την αποτυχία των αρχικών οικονομικών σχεδίων του ΔΝΤ, της Ε.Ε. και της ΕΚΤ. Ο κορυφαίος οικονομολόγος Φράνκλιν Αλεν αποδομεί τα μέτρα που έχει επιβάλει έως τώρα η τρόικα και προβλέπει μεγαλύτερα προβλήματα στην υλοποίησή τους.

Η λύση της Ε.Ε. για την ελληνική κρίση χρέους είναι να συνεχίσει η χώρα με τα σκληρά μέτρα λιτότητας και ένα πρόγραμμα μαζικής κλίμακας ιδιωτικοποιήσεων παρόμοιο με αυτό που πραγματοποιήθηκε στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Είναι ρεαλιστική οικονομική συνταγή ή σενάριο από την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων»;
Κατά την άποψή μου, η λύση αυτή δεν είναι καθόλου ρεαλιστική. Αυτό που η Ελλάδα χρειάζεται είναι να βρει τρόπους να αναπτυχθεί η οικονομία της και τα μέτρα που εφαρμόζονται δεν βοηθάνε προς αυτό τον στόχο. Το δανειακό βάρος είναι ήδη τεράστιο και θα συνεχίσει να μεγαλώνει για αρκετόν καιρό ακόμα. Αυτό θα αποτελέσει σοβαρό εμπόδιο στην ανάπτυξη. Παρόμοια αποτελέσματα έχουν οι περικοπές στις δαπάνες και τις αυξήσεις φόρων. Πέρασε ένας χρόνος από τότε που οριστικοποιήθηκε η αρχική συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και της τρόικας. Αν και αρκετά μέτρα έχουν ληφθεί στο σκέλος των περικοπών και των αυξήσεων φόρων, πρέπει να αναμένονται πολύ περισσότερα τα επόμενα χρόνια. Θα απαιτηθεί ακόμα μεγαλύτερη υπομονή από τους έλληνες πολίτες, και φυσικά περισσότερες θυσίες. Ομως, η πολιτική συναίνεση που απαιτείται, για να εφαρμοστεί το υπόλοιπο μέρος του σχεδίου, δεν είναι διόλου δεδομένη. Οι εμπειρίες από προηγούμενες κρίσεις δημόσιου χρέους μαρτυρούν ότι υπάρχουν όρια στις θυσίες, που μπορεί να υποστεί ο λαός μιας χώρας. Το γεγονός ότι ένα άλλο δάνειο φαίνεται να δρομολογείται για την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης χρέους και πως η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να επιστρέψει στις αγορές το 2012 μαρτυρεί με τον πιο δραματικό τρόπο την αποτυχία του αρχικού σχεδίου.
Η ΕΚΤ αποκλείει την αναδιάρθρωση του χρέους με «κούρεμα» ως μέσο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Με βάση τους δικούς σας υπολογισμούς, η Ελλάδα πρέπει να καταβάλει περίπου το 10% του ΑΕΠ μόνο και μόνο για την αποπληρωμή των επιτοκίων. Είναι κάτι τέτοιο οικονομικά και πολιτικά εφικτό;
Με το ελληνικό χρέος να προβλέπεται ότι θα χτυπήσει σύντομα το 170% του ΑΕΠ, τα ποσά που πρέπει να καταβάλει η χώρα μόνο για τα επιτόκια των δανείων της είναι πραγματικά απίστευτα υψηλά. Δεδομένου ότι υπάρχει καλή προοπτική να αυξηθούν τα μακροπρόθεσμα επιτόκια από τα τρέχοντα χαμηλά ιστορικά τους επίπεδα, τα επιτόκια θα είναι ακόμα υψηλότερα στο μέλλον. Εάν η Ελλάδα ήταν πρόθυμη να αυξήσει τους φόρους σε πολύ υψηλά επίπεδα και να επιβάλει αυστηρές ποινές για να εξασφαλίσει ότι οι φοροφυγάδες θα φυλακίζονται, ίσως τότε να ήταν δυνατόν να γίνουν οι πληρωμές. Εντούτοις, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να είναι πολιτικά εφικτό.
Γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη έλλειψη ρεαλισμού εκ μέρους της Ε.Ε., όσον αφορά την κρίση δημόσιου χρέους; Κυριαρχούν οι φόβοι μιας μετάδοσης σε περίπτωση αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους;
Η Ε.Ε. και η ΕΚΤ φοβούνται ότι, εάν η Ελλάδα δήλωνε στάση πληρωμών, θα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα μετάδοσης. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο φόβος είναι ότι τα επιτόκια που χρεώνονται σε άλλες χώρες θα ανέβουν και αυτό θα ήταν αρκετό να επιφέρει επίσης τη δική τους στάση πληρωμών. Αυτό θα μπορούσε να ισχύει για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία και ενδεχομένως ακόμη και για την Ισπανία και την Ιταλία. Ενα τέτοιο γεγονός θα μπορούσε να παγώσει το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα και να οδηγήσει σε μια χρηματοοικονομική κρίση, όπως όταν πτώχευσε η Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008. Το πρόβλημα είναι ότι με την εφαρμογή της τρέχουσας πολιτικής της Ε.Ε., η πιθανότητα αυτού του καταστροφικού σεναρίου αυξάνεται αντί να μειώνεται. Με την επιμονή στην πλήρη αποπληρωμή και με δεδομένη την περαιτέρω αύξηση του δημόσιου χρέους, η πιθανότητα οποιασδήποτε ενδεχόμενης στάσης πληρωμών αυξάνεται σημαντικά. Θα ήταν πολύ καλύτερο, εάν είχαν αναγκαστεί οι ιδιώτες επενδυτές, με το ξέσπασμα της κρίσης, να δεχτούν ένα «κούρεμα». Το δανειακό βάρος της Ελλάδας θα μειωνόταν σημαντικά. Το ΔΝΤ προσεγγίζει συχνά τα προβλήματα δημόσιου χρέους κατ' αυτόν τον τρόπο, αλλά, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο οργανισμός πείσθηκε από τους αξιωματούχους της Ε.Ε. και της ΕΚΤ να ακολουθήσουν τη στρατηγική της πλήρους αποπληρωμής των δανείων.
Στις αρχές του 2011, οι περισσότεροι επενδυτές προέβλεψαν ότι τουλάχιστον μια χώρα θα αποχωρήσει από την ευρωζώνη μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Θα είναι η Ελλάδα η χώρα αυτή;
Θεωρώ ότι, ενώ το γεγονός αυτό δεν έχει ακόμα πολλές πιθανότητες να πραγματοποιηθεί, η αλήθεια είναι ότι μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε πιθανό σενάριο, από τη στιγμή που τα τρέχοντα οικονομικά σχέδια των ΔΝΤ/Ε.Ε./ΕΚΤ δεν αποδίδουν και θα αντιμετωπίζουν στη συνέχεια όλο και μεγαλύτερα προβλήματα. Οι πολύ μεγάλες θυσίες που απαιτούνται από τους έλληνες πολίτες, οι οποίες όμως δεν συνοδεύονται από καμιά πρόοδο στα οικονομικά της χώρας, κάνουν την επιλογή της εξόδου από την ευρωζώνη όλο και πιο ελκυστική. Η τυποποιημένη θέση της Ε.Ε. και της ΕΚΤ πως μια τέτοια κίνηση θα ήταν εξαιρετικά οδυνηρή είναι υπερβολική. Μια κίνηση για αποχώρηση από την ευρωζώνη πρέπει να γίνει πολύ γρήγορα, ίσως ολονυκτίς, και όσο πιο ξαφνικά γίνεται! Η κυβέρνηση πρέπει να περάσει έναν νόμο, που θα μετατρέπει όλα τα εσωτερικά και εξωτερικά χρέη από το ευρώ στο νέο νόμισμα. Το νέο νόμισμα πρέπει να κινείται ελεύθερα στις συναλλαγματικές αγορές και να έχει λιγότερη αξία από το ευρώ. Ο λόγος που η έξοδος από το ευρώ πρέπει να γίνει γρήγορα είναι για να μην υπάρξει μια επιταχύνουσα φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό καθώς ο κόσμος θα προσπαθήσει να διατηρήσει την αξία των αποταμιεύσεών του.
Τελικά, θα ήταν καλύτερα για την Ελλάδα να αποχωρήσει, έστω και προσωρινά, από την ευρωζώνη;
Αυτό είναι ένα σύνθετο ζήτημα. Η κίνηση θα είχε σίγουρα αρκετά πλεονεκτήματα. Θα διευκόλυνε πολύ το δανειακό βάρος που αντιμετωπίζει η χώρα. Η αποτελεσματική υποτίμηση θα βοηθούσε επίσης τη χώρα να αναπτυχθεί, καθιστώντας τις εξαγωγές της φθηνότερες. Το γεγονός ότι η χώρα θα επανακτούσε τον έλεγχο της νομισματικής της πολιτικής θα σήμαινε ότι θα μπορούσε να σώσει το τραπεζικό της σύστημα. Από την άλλη μεριά, θα υπήρχαν επίσης σημαντικά μειονεκτήματα. Τα επιτόκια θα αυξανόντουσαν σημαντικά και αυτό θα ανάγκαζε πολλές εταιρείες να χρεοκοπήσουν. Θα χρειαζόταν επίσης αρκετός καιρός, για να αποκτήσει πρόσβαση η χώρα στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Από την άλλη μεριά, η Ελλάδα θα μπορούσε να αναλάβει τον έλεγχο του πεπρωμένου της αντί να είναι εξαναγκασμένη να ακολουθεί πολιτικές που υπαγορεύονται από άλλους. Οσο περισσότερο αποτυγχάνει το τρέχον σχέδιο της τρόικας τόσο πιο ελκυστική θα γίνεται η επιλογή της εξόδου από την ευρωζώνη. Πιθανώς μακροπρόθεσμα, η Ελλάδα θα είχε το δικαίωμα να επανενταχθεί στην ευρωζώνη εάν κατόρθωνε να βάλει σε τάξη τα οικονομικά της.
WHO is who?
Κάτοχος διδακτορικού στα οικονομικά από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας από το 1980. Είναι κάτοχος της έδρας «Nippon Life» στα χρηματοοικονομικά, καθηγητής οικονομικών στη Σχολή Γουόρτον του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας και συν-διευθυντής του Κέντρου Χρηματοοικονομικών Θεσμών στη Σχολή Γουόρτον. Διετέλεσε κοσμήτορας και διευθυντής των Διδακτορικών Προγραμμάτων της Σχολής Γουόρτον και εκτελεστικός διευθυντής της Επιθεώρησης Χρηματοοικονομικών Μελετών. Υπήρξε επίσης πρόεδρος του αμερικανικού Χρηματοοικονομικού Συνδέσμου, της Κοινωνίας Χρηματοοικονομικών Μελετών και εταίρος της Οικονομετρικής Κοινωνίας. Εχει δημοσιεύσει σειρά σημαντικών έργων στα χρηματοοικονομικά και στα οικονομικά. Το βιβλίο του «Principles of Corporate Finance» βρίσκεται ήδη στην 10η έκδοσή του.

 ΦΡΑΝΚΛΙΝ ALLEN (Καθηγητής Οικονομικών)

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ